2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Boshoqlanish davri. 
Boshoqlanish davri eng yuqori barg tilchasidan 
boshoqning 1/3 yoki 1/2 qismi paydo bo„lganda boshlanadi. Ob-havo issiq va 

---

110 
quroq kelganda barg tilchasidan boshoq ko„rinmasligi mumkin. O„rtacha arpa uzun 
kun sharoitida tezroq boshoq tortadi, qisqa kunli janubiy sharoitga qaraganda 
(rasm-5). 
 
 
Gullash. 
Arpa o„zidan changlanadigan o„simlik, gullash davri boshoqni barg 
tilchasida joylashgan paytida bo„lib o„tadi, bu esa boshoq tortish davri bilan to„g„ri 
keladi. Ob-havo issiq kelsa yoki kuchli yomg„ir yog„sa gullar changlanmaydi, 
oqibatda don ola bo„ladi, bu holat 10-15% lalmikor yerlarda kuzatilgan.
Pishish davri
. 
Donni pishish jarayoni uzoq kechadi. Donni shakllanishi 10-
15 kundan keyin kechadi. Bu davr sut pishishi davri hisoblanadi, bunda don xali 
kum-ko„k (xom), namligi 60-80% ni tashkil etadi.
Mum pishish davrida o„simlik sarg„ish rangga kiradi, doni yumshoq, 
tirnoqda kesiladi. Don namligi 25-30% tashkil etadi. Bu davrda o„simlikda zarur 
biologik jarayon kechadi. Don asosiy o„simlikdan ajraladi, ozuqa oqimi to„xtaydi, 
murtak o„sishdan to„xtaydi. Don unuvchanligiga ega bo„ladi. Mum pishish davri 
sharoitga qarab 7-15 kun davom etadi. Bundan keyin to„liq pishish davri 
boshlanadi. Don qattiq pishadi, shakliga, rangiga o„lchamiga o„z naviga xos 
belgilariga ega bo„ladi. Bu davrda hosilni tezda yig„ib olish talab etaladi, chunki 
ba‟zi navlar to„kiladi yoki har hil sababga ko„ra yotib qoladi. O„sish davrining 
davomiyligi 55-120 kunni tashkil etadi.
 
Tashqi muhitga talabi
Tuproqqa talabi
. 
Bu ko„rsatkichi bilan arpa bug„doyga yakin keladi, lekin 
tuproqning hamma turlarida ekib yetishtirish mumkin. Biroq kislotaligi yuqori, 
quruq, qumli va torfli tuproqlar yaroqsiz. Arpa tuproq muhitiga juda ta‟sirchan. 
Muqobil muhit pH 6-7.