2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Ekish muddati
. Tuproq 20 sm chuqurlikda harorati 13-14 °C bo„lganda 
maqbul deb hisoblanadi. O„zbekistonda jut may oyining birinchi o„n kunligida 
ekiladi va 25 maygacha ekish mumkin.
Urug„ olish uchun jut ertaroq ekiladi, aksincha u etilmay qoladi. Ekishdan 
oldin urug„ 7-10 kun quyoshda qizitiladi va ildiz chirishiga qarshi fungitsidlar 
bilan ishlov beriladi.

---

381 
Jut qo„sh qatorlab ekiladi. Qo„sh qatorlarning orasi 48 sm, qatorlarning 
orasi 12 sm bo„ldadi. Unumdor tuproqlarda qo„sh uch qatorli qilib ekiladi, qo„sh 
qatorlarning orasi 50 sm, va qatorlarning orasi 10 sm. Toshkent viloyatida qo„sh 
qatorlab ekilganda poya balandligi 199 sm, poya hosili 109,1 s/ga, qo„sh uch 
qatorlab ekilganda, tegishlicha 187 sm va 167,3 s/ga. Urug„ olish uchun jut bir 
qatorlab, qator orasi 50-60 sm qilib ekiladi.
Ekish me‟yori qo„sh qatorlab 
ekilganda 6-8, uch qatorlab ekilganda 8-10 va bir qatorlab ekilganda 5-6 kg/ga.
Ekish chuqurligi 3-4 sm. 
Amal davrida qator orasiga ishlov beriladi, begona o„tlar yo„qotiladi, 
sug„oriladi, qo„shimcha oziqlantiriladi, qatqaloqqa qarshi choralar ko„riladi. Amal 
davrida ekinzor toza, namli, yumshoq holatda saqlanadi. Amal davrida 4-5 
marotaba kultivatsiya, 2-3 chopiq o„tkaziladi.
Maysalanish davridan boshlab qator oralariga ishlov beriladi. Poya 
balandligi 30-40 sm ga yetganda, yagana qilinadi, o„simlik orasi 2-3 sm bo„ladi. 
Urug„lik uchun yagana qilinganda, o„simliklarninng orasi 8-10 sm bo„ladi. 
Toshkent viloyatida amal davrida 6-8 marotaba sug„oriladi, me‟yori 800-
1000 m
3
/ga
.
Birinchi sug„orish maysalashdan 12-15 kun o„tganda amal qilinadi, 
keyingi sug„orishdar har 15 kunda o„tkaziladi, iyul-avgust oylarida har 8-10 kunda 
sug„oriladi. Tola hosilini yig„ishga 5-7 kun qolganda oxirgi suv beriladi, urug„lik 
uchun-ko„saklar to„la shakllanganda to„xtatiladi.
Poyaning pastki ko„saklari 75% o„simlikda yetilganda poyalar o„riladi, 
qalinligi 15-20 sm bog„lamlarga o„rilgan poyalar bog„lanadi va vertikal ravishda 
saqlab quritiladi. Urug„ MK-1,5, MK-6 rusumli texnikada yanchiladi.
Tola olish uchun jut birinchi pastki ko„sak shakllanganda yig„iladi. Poya 
po„stlog„idan tolani ajratib olish uchun o„rilgan poyalar maxsus mashinadan 
o„tkaziladi. Bu mashinalarda poyalar eziladi, tola po„stlog„idan ajraladi, so„ngra 
tola quritiladi va zavodlarga topshiriladi.
Zavodga topshirilgan jutning quruq poyalari sovuq suvda saqlanadi. 
Ivitilgan poyalar maxsus texnikadan o„tkaziladi, bunda tola po„stlog„idan 
ajratiladi.

---

382 
Hindistonda jut asosiy texnik ekin bo„lib shimoliy-sharqiy shtatlarida keng 
tarqalgan, o„rtacha 13,0 s/ga hosil olinadi. Ekin maydonning 75% ertapishar 
C. 
Capsularis L.
turining navlari egallaydi. Ertapishar navlarning tola sifati yuqori 
bo„ladi. Jut allyuvial tuproqlarda ekiladi. Jutning ayrim navlari kam sho„rlangan 
tuproqlaarda ham yetishtiriladi.
38
Hindistonda jut sholi, bug„doy, tamaki, arpa va sabzavotlardan bo„shagan 
maydonlarga ekiladi. Ekish me‟yori 10-11 kg/ga. Maysa 4-7 kunda yer yuzida 
ko„rinadi. Yaganada o„simdiklarning orasi 20x10 sm qilib qoldiriladi.