2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
Parvarishlash
. 
Qashqarbeda bilan ekilgan qoplovchi o„simlikning hosili 
o„rilgandan keyin, somonni daladan tez olib chiqishadi
. 
Rejada bo„lsa o„g„it solinadi.
Hosilni yig„ish. 
Qashqarbeda pichan uchun shonalash-gullashni boshlanishida 
o„riladi. O„rish balandligi 15-18 sm. O„rilgan ko„kat dalada qoldiriladi, so„litiladi, 
keyin yig„ib olinadi pichan g„aramlaadi. Urug„ birinchi yoki ikkinchi o„rimidan 
olinadi. Urug„ olish uchun dukkaklarni oz qismi sarg„ayganda o„rish boshlanadi va 
dukkaklarning 30% jigar ranga kirguncha yig„ishtirishni tugatish lozim. O„rilgan 
dukkaklar quriganda kombaynda yanchim olinadi. Urug„lar tozalanadi, quritiladi 
va 15% oshmagan namlikda saqlanadi. Bir o„rimdan 10-12 s/ga urug„ olish 
mumkin.
 
4.6. SHABDAR
 
(Eron sebargasi) 
Shabdar 
(Eron sebargasi) sebarga 
Trifolium
turkumiga mansub bir yillik 
o„simlik, turi - 
resupinatum L. 
Ahamiyati. 
Shabdardan tayyorlangan oziqalarni chorva mollari xush ko„rib 
yeydi. Pichan tarkibida 15,2% oqsil, 6, 49% moy, 30,3 azotsiz ekstraktiv moddalar, 
bir kilogramm pichanda 0,50 ozuqa birligi bor. Shabdar ko„p o„smliklarga yaxshi 
o„tmishdosh bo„lib hisoblanadi. Oq-qovoq tajriba stansiyaning ma‟lumoti bo„yicha 

---

254 
g„o„zaning hosili shabdardan keyin 24% ga oshgan. Shabdar bilan beda 
aralashmasi O„zbekiston va Tojikistonda ekiladi.
Yovvoyi holda Osiyo, Yevropa, Shimoliy Amerikada uchraydi. Bir yilda 
60-70 s/ga pichan, 1-8 sentner urug„ olish mumkin. 
 
Biologiyasi. 
Shabdar namsevar, yorug„sevar va sovuqqa chidamli o„simlik, 
kuzda va bahorda ekilishi mumkin. Urug„i 5-6 °C haroratda yaxshi unib chiqadi, 
maysalari 5-6 °C sovuqqa chidaydi. Qishlov paytida-25 °C sovuqqa ham chidaydi. 
yer tanlamaydi, botqoqlangan va sho„rlangan yerga ekilmaydi. Shabdar hashoratlar 
yordamida chetdan changlanadi. Bir yilda 2-4 marta o„riladi, urug„ yetilganda 
o„rilsa chiqmaydi. O„suv davri 80-130 kun, fitonomus bilan zararlanmaydi.