2-mustaqil ishi

---

Reja:
1. Pog‘onali arxitektura tushunchasi, pog‘onali 
arxitektura protokollari. 
2. OSI modeli.
3. OSI pog‘onasi, vazifalari, asosiy protokollari.
4. OSI pog‘onalarning o‘zaro ishlashi jarayonlari 
va xizmatlari.
5. TCP/IPprotokollar steki haqida umumiy tushuncha.
6. TCP/IP pog‘onasi, vazifalari, qo‘llaniladigan 
asosiy protokollari.

---

Tarmoq modelining pog’onali arxitekturasida bi�a butun tarmoq jarayoni kichik 
vazifalarga bo'linadi. Har bir kichik vazifa ma'lum bir qatlamga beriladi, u faqat vazi-
fani bajarish uchun ishlaydi. Har bir qatlam faqat ma'lum vazifalarni bajaradi.
Qatlamli aloqa �zimida, xostning bir qatlami masofaviy xostda o'z darajasida 
bir xil darajada bajaradigan yoki bajaradigan vazifani hal qiladi. Vazifa eng past dara-
jadagi yoki eng yuqori darajadagi qatlam tomonidan boshlanadi. Agar vazifa eng 
yuqori qatlam tomonidan boshlangan bo'lsa, u keyingi ishlov berish uchun uning 
os�dagi qatlamga o'tkaziladi. Pastki qavat ham xuddi shunday qiladi, u vazifani baja
-
radi va pastki qavatga o'tadi. Agar vazifa eng pastki qatlam tomonidan boshlangan 
bo'lsa, unda teskari yo'l tanlanadi.
Har bir qatlam o'z vazifasini bajarishni talab qiladigan barcha protseduralar, 
protokollar va usullarni birlash�radi. Barcha qatlamlar bosh va quyruq orqali o'z 
tengdoshlarini aniqlaydi.
1. Pog‘onali arxitektura tushunchasi, 
pog‘onali arxitektura protokollari. 

---

2. OSI modeli.
OSI (Open Systems Interconnec�on) - bu ilovalar tarmoq orqali qanday aloqa 
qilishini ko'rsatuvchi model. Ushbu model, har bir aloqa qatlami bir -birining us�ga, 
fizik kabeldan boshlab, tarmoqdagi boshqa qurilmalar bilan bog'lanishga harakat 
qilayotgan ilovaga qadar, qanday qilib vizual dizaynni taqdim e�shga qara�lgan.
Malumot modeli bu munosabatlarni tushunish uchun kontseptual asos. OSI 
mos yozuvlar modelining maqsadi - texnologiya sotuvchilari va ishlab chiquvchilariga 
raqamli aloqa mahsulotlari va ular yaratadigan dasturiy ta'minot dasturlari bir -biri 
bilan o'zaro aloqada bo'lishi va qo'llanilayotgan tarmoq yoki telekommunikatsiya 
�zimining vazifalarini tavsiflovchi aniq �zimni ilgari surish.
Telekommunikatsiya bilan shug'ullanadigan sotuvchilarning ko'pchiligi OSI 
modeli bilan bog'liq holda o'z mahsulotlari va xizmatlarini tasvirlashga harakat 
qilishadi. Bu ularga turli transport protokollari, echim sxemalari va kommunikatsi
-
yalarni qadoqlash usullarini farqlashga yordam beradi. Va munozara va baholashni 
boshqarishda foydali bo'lsa -da, OSI modeli nazariy xarakterga ega va faqat umumiy 
qo'llanma sifa�da ishla�lishi kerak. Buning sababi shundaki, OSI modelida bo'lgani 
kabi, bir nechta tarmoq mahsulotlari yoki standart vositalar tegishli funktsiyalarni 
aniq belgilangan qatlamlarda saqlaydi. Masalan, uza�shni boshqarish protokoli/Inter
-
net protokoli (TCP/IP) to'plami eng ko'p ishla�ladigan tarmoq protokolidir, lekin u OSI 
modeliga mos kelmaydi.

---

Tarmoq modelining pog’onali arxitekturasida bi�a butun tarmoq jarayoni kichik 
vazifalarga bo'linadi. Har bir kichik vazifa ma'lum bir qatlamga beriladi, u faqat vazi-
fani bajarish uchun ishlaydi. Har bir qatlam faqat ma'lum vazifalarni bajaradi.
Qatlamli aloqa �zimida, xostning bir qatlami masofaviy xostda o'z darajasida 
bir xil darajada bajaradigan yoki bajaradigan vazifani hal qiladi. Vazifa eng past dara-
jadagi yoki eng yuqori darajadagi qatlam tomonidan boshlanadi. Agar vazifa eng 
yuqori qatlam tomonidan boshlangan bo'lsa, u keyingi ishlov berish uchun uning 
os�dagi qatlamga o'tkaziladi. Pastki qavat ham xuddi shunday qiladi, u vazifani baja
-
radi va pastki qavatga o'tadi. Agar vazifa eng pastki qatlam tomonidan boshlangan 
bo'lsa, unda teskari yo'l tanlanadi.
Har bir qatlam o'z vazifasini bajarishni talab qiladigan barcha protseduralar, 
protokollar va usullarni birlash�radi. Barcha qatlamlar bosh va quyruq orqali o'z 
tengdoshlarini aniqlaydi.
OSI modelining tarixi
1970 -yillarda texnologiya tadqiqotchilari kompyuter �zimlari bir -biri bilan qanday 
yaxshi aloqa o'rna�shni o'rgana boshladilar. Keyingi bir necha yil mobaynida bir 
nechta raqobatdosh modellar yara�ldi va jamoatchilikka e'lon qilindi. Biroq, faqat 
1984 yilgacha, Xalqaro Standartlash�rish Tashkilo� (ISO) butun dunyo bo'ylab 
texnologiya kompaniyalari o'z asoslari sifa�da foydalanishi mumkin bo'lgan asosni 
yara�sh uchun OSIni taklif qilish uchun raqobatbardosh tarmoq modellarining eng 
yaxshi qismlarini oldi. tarmoq texnologiyalari.
ISO nuqtai nazaridan, kontseptual modelni yara�shning eng oson yo'li, model
-
larni hisoblash �zimlari o'rtasida ma'lumotlarni tar�bga solish va jo'na�sh uchun 
zarur bo'lgan turli xil abstraktsiya qatlamlariga ajra�sh edi. Tafsilotlarni ko'rish uchun 
har bir mavhum qatlamning ichiga qarasangiz, bu tarmoq aloqasi jarayonining bir 
qismini ko'rsatadi. Har bir qatlamni alohida aloqa moduli yoki jumboq bo'lagi deb 
hisoblash mumkin. Ma'lumotni bir qurilmadan boshqasiga yuborish maqsadiga erish-
ish uchun har bir modul birgalikda ishlashi kerak.
OSI modeli qanday ishlaydi ?
Axborot texnologiyalari (IT) tarmoqlari bo'yicha mutaxassislar OSI -dan ma'lu
-
motlarni tarmoq orqali yuborish yoki qabul qilishni modellash�rish yoki kontseptual
-
izatsiya qilish uchun ishlatadilar. Buni tushunish ko'pgina IT tarmoq ser�fikatlarining 
asosiy qismi, shu jumladan Cisco Cer�fied Network Associate (CCNA) va CompTIA 
Network+ ser�fikatlash dasturlari. Yuqorida ay�b o'�lganidek, model ma'lumotlarni 
uza�sh standartlari, jarayonlari va protokollarini e� qatlamdan iborat bo'lib, ularning 
har biri ma'lumotlarni yuborish va qabul qilish bo'yicha aniq vazifalarni bajarish 
uchun javobgardir.

---

OSIning asosiy kontseptsiyasi shundan iboratki, tarmoqdagi ikkita so'nggi nuqta 
o'rtasidagi aloqa jarayonini tegishli funktsiyalarni yoki qatlamlarning e�ta alohida 
guruhiga bo'lish mumkin. Har bir muloqot qilayotgan foydalanuvchi yoki dastur shu 
e� qatlamli funktsiyani ta'minlay oladigan qurilmada.
Bu arxitekturada har bir qavat uning ustki qatlamiga xizmat qiladi va o'z 
navba�da uning os�dagi qatlam bilan xizmat qiladi. Shunday qilib, foydalanuvchilar 
o'rtasida berilgan xabarda, manba kompyuteri qatlamlari orqali, tarmoq bo'ylab, 
so'ngra qabul qiluvchi kompyuter qatlamlari orqali ma'lumotlar oqimi bo'ladi. Stekan-
ing yuqori qismidagi faqat dastur sathi yuqori darajali qatlamga xizmat ko'rsatmaydi.
E� darajali funktsiya �zimga turli xil jismoniy muhitlar, shu jumladan o'ralgan 
mis, op�k tolali, Wi-Fi yoki 5G bilan uzoq muddatli evolyutsiya (LTE).