2-Mavzu: Zamonaviy kompyuterlar va ularning arxitekturasi. Reja

Xarflarni kiritish tugmalari

Xarflarni kiritadigan tugmalari o’zbek, rus va lotin alifbosi harflarini kiritish uchun xizmat qiladi. Bira lifbodan ikkinchisiga o’tishAlt+Shift, Ctrl+ShiftyokiShift (chap)+Shift (o’ng) qo’sh tugmalaridan biri orqali bajariladi. Bu qo’sh tugma Windows o’rnatilayotgan paytda tanlanadi va qaytadan o’rnatilishi mumkin. O’zbek tiliga xos bo’lganq, o’, g’, h harflari o’zbek tili o’rnatilgan bo’lsa, klaviaturada mos ravishda o’, h, (-), q tugmalar orqali kiritiladi.

Boshqaruv tugmalari

Boshqaruv tugmalari quyidagi vazifalarni bajaradilar.

• 
  Shift: bosib turilganda tugma registrini vaqtincha o’zgartiradi va kichik harf o’rniga katta harfni va aksincha kiritadi;
  
• 
  Ctrl: tugmaga mos boshqarish farmoishini kiritish uchun mo’ljallangan;
  
• 
  Alt: odatda amaliy dastur yoki foydalanuvchi tomonidan o’rnatiladigan alternativ farmoishni berish uchun mo’ljallangan;
  

• 
  CapsLock: klaviturani katta harflar tartibiga o’tkazadi yoki aksincha;
  
• 
  Tab: satrlarni bitta ustun qilib tekislash uchun xizmat qiladi;
  
• 
  Esc: tugallanmagan farmoishni bekor qiladi;
  
• 
  Enter: keyingi satrga o’tish farmoishi yoki farmoishni tasdiqlash;
  
• 
  Backspase: kursordan oldingi timsol(simvol)ni o’chiradi va qolganlarini bitta oldinga suradi;
  
• 
  PrintScreen: ekranning nusxasini oladi va uni almashish buferiga joylaydi;
  
• 
  ScrollLock: kursorni boshqarish tugmalarini ro’yxatni sudrash tartibiga o’tkazadi;
  
• 
  Break: ishlayotgan dasturning ishini vaqtincha yoki butunlay to’xtatadi;
  
• 
  Insert: matnni orasiga yozish tartibidan ustiga yozish tartibiga o’tkazadi yoki aksincha;
  
• 
  Delete: kursordan keyingi timsol (simvol)ni o’chiradi;
  
• 
  NumLock: qo’shimcha tugmalarni raqamlarni kiritish tartibidan kursorni boshqarish tartibiga o’tkazadi yoki aksincha.
  

Quyidagi tugmalar kursorni boshqarish uchun xizmat qiladilar.

• 
  : kursorni bir timsol(simvol)ga chapga suradi;
  
• 
  : kursorni bir timsol(simvol)ga o’ngga suradi;
  
• 
  : kursorni bir satr yuqoriga suradi;
  
• 
  : kursorni bir satr pastga suradi;
  
• 
  Home: kursorni satr boshiga o’tkazadi;
  
• 
  End: kursorni satr oxiriga o’tkazadi;
  
• 
  PageUp: kursorni bir sahifa (ekran) yuqoriga o’tkazadi;
  
• 
  PageDown: kursorni bir sahifa (ekran) pastga o’tkazadi;