|
Harbiy-vatanparvarlik tarbiyasining maqsadi yoshlarni vatan himoyasi hamda harbiy mudofaaga tayyorlash, ularda favqulotda holatlarda harbiy mudofaani tashkil etish ko’nikma va malakalarini shakllantirishdan iborat bo’lib, mazkur jarayonda quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
Harbiy-vatanparvarlik tarbiyasini tashkil etishda ta’lim muassasalarida o’qitilishi yo’lga qo’yilgan boshlang’ich harbiy tayyorgarlik mashg’ulotlari muhim ahamiyatga ega. O’quvchilar o’rtasida BHT (boshlang’ich harbiy ta’lim o’quv fani) bo’yicha o’zlashtirilgan nazariy va amaliy bilimlarni namoyish etish imkonini beruvchi musobaqaning tashkil etilishi bu borada ijobiy natija bera oladi. O’qituvchi rahbarligida “Shon-shuhrat” muzeylariga uyushtiriluvchi ekskursiyalar ham o’quvchilarda harbiy–vatanparvarlik tuyg’usini shakllantirishda muhim rol o’ynaydi.
Huquqiy tarbiya mazmuni. Huquqiy tarbiya o’quvchilar o’rtasida fuqarolik tarbiyasini tashkil etishda o’ziga xos o’rin tutadi. 1993 yil mart oyida e’lon qilingan “Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar Kontseptsiyasi”da qayd etilganidek: “Huquqiy tarbiyaning asosiy maqsad va vazifalari Konstitutsiyani, davlat haqidagi ta’limotni, chunonchi, fuqarolik, oila, mehnat, xo’jalik, ma’muriy, nafaqa, sud ishlarini yuritish va boshqarish huquqlarining ma’nosini tushuntirishdan, bolalarni davlat qonunlarini yuksak darajada hurmat qilish, ularga so’zsiz rioya etish, adliyaviy bilimlarni egallashga ehtiyoj sezish, tartib va intizomni buzuvchilarga nisbatan murosasizlik ruhida tarbiyalash, xalqaro huquqning ahamiyatga molik masalalari, xalqaro tashkilotlar (BMT, Xavfsizlik Kengashi va hokazo) faoliyati haqida o’quvchilarning umumiy tasavvurlarini shaklantirishdan iboratdir”.
1997 yil 29 avgustda qabul qilingan O’zRning “Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish Milliy dasturi” jamiyat va shaxs huquqiy madaniyatini rivojlantirishda qimmatli manba bo’lib xizmat qiladi.
Huquqiy ta’lim va tarbiya o’zaro bog’liqlik, uzviylik, aloqadorlik hamda dialektik xarakterga ega bo’lib, shaxs huquqiy madaniyatini shakllantirish garovi hisoblanadi.
Shaxs huquqiy madaniyatini shakllantirish huquqiy ta’lim va tarbiya jarayoning muhim bosqichidir.
Huquqiy tarbiyani tashkil etishda quyidagi vazifalar hal etiladi:
Shaxs huquqiy madaniyatini shakllantirish quyidagi shartlar asosida amalga oshiriladi: keng ko’lamli ijtimoiy – huquqiy axborotli muhitning mavjudligi; shaxs huquqiy ongini shakllantirish; shaxs huquqiy faoliyatini yo’lga qo’yish.
O’quvchilardagi qiziqishni inobatga olgan holda huquqiy mavzularda ma’ruza va seminarlar tashkil etish, mustaqil ravishda huquqiy bilimlarni o’zlashtirish maqsadida ularni huquqiy adabiyotlar bilan ishlashga o’rgatish, jinoiy xatti-harakatlar va ularning oqibatlari xususida davra suhbati, huquqni muhofaza qilish organlari xodimlari bilan uchrashuv va konferentsiyalar o’tkazish, shuningdek, huquqiy mavzudagi kinofilmlar namoyish etish muhimdir.
Huquqiy tarbiyani tashkil etish davrida o’quvchilar faoliyati mazmunini tahlil etish, ularda o’z faoliyatlariga nisbatan tanqidiy yondoshuvni qaror toptirish, shuningdek, o’z faoliyatlarini real baholashga o’rgatib borish talab etiladi.
O’quvchilar “O’zbekiston davlat va huquqi asoslari”, “Konstitutsiyaviy huquq” o’quv predmetlari asoslarini o’rganish jarayonida O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, fuqarolik jamiyati asoslari, milliy davlat tuzilishi, davlat organlari tizimi, vakillik hokimiyati organlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti, Respublika Vazirlar Mahkamasi, vazirliklar va davlat qo’mitalari, mahalliy boshqaruv organlari, fuqarolarining o’zini o’zi boshqarish organlari, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi kabi organlar faoliyatini o’rganish, shuningdek, O’zbekiston Respublikasi ichki va tashqi siyosati mohiyatini o’zlashtirish, xalqaro huquqiy munosabatlarni yo’lga qo’yilishi tartibi bilan tanishib borar ekanlar, ayni vaqtda ularda nafaqat huquqiy ong balki siyosiy ong ham shakllanadi. Zero, jamiyat tizimi, uning amal qilishi uchun asos bo’lgan g’oya va qarashlar o’z navbatida huquqiy g’oya va qarashlarning vujudga kelishini ta’minlaydi.
Adabiyotlar:
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – Toshkent: O’zbekiston, 1992.
Karimov I.A. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. – Toshkent: Sharq nashriyot-matbaa kontserni, 1997.
Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar Kontseptsiyasi G’G’ Ma’rifat g. – Toshkent: 1999 yil, 3 mart.
Mahkamov U. O’quvchilarning axloqiy madaniyatini shakllantirish muammolari. – Toshkent: O’zbekiston, 1993.
Sariqov E.,Mamatov M. Iqtisodiyot va biznes asoslari G’G’ Umumiy o’rta ta’lim maktablarining IX-XI sinflar uchun o’quv qo’llanma. – Toshkent: Sharq nashriyot-matbaa kontserni, 1997.
Iqtisodiy bilim asoslari G’ Umumta’lim maktablari va kollejlar uchun darslik. M.To’xtaev va boshqalar. – Toshkent: O’zbekiston milliy entsiklopediyasi, 2002.
Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. – Toshkent: O’qituvchi, 1991.
Muxammadiev A. Tabiat muhofazasi va ekologiya. – Toshkent: O’qituvchi, 1986.
To’xtaev A., Xamidov A. Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. – Toshkent: O’qituvchi, 1994.
To’xtaev A.S. Ekologiya G’G’ O’quvchilar uchun qo’llanma. – Toshkent: O’qituvchi, Ziyo-noshir KShK, 2001.
Yusupov E. Inson kamolotining ma’naviy asoslari. – Toshkent: Universitet, 1998.
O’zbekiston Respublikasi – mustaqil davlat. – Toshkent: Adolat, 1995.
Mahmudov R. Huquq va madaniyat G’ Z.S.Zaripov tahriri ostida. – Toshkent: O’zbekiston, 1993.
Tadjixanov U., Saidov A. Huquqiy madaniyat nazariyasi. 2-tomlik. – Toshkent: O’zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 1998.
Pedagogika nazariyasi va tarixi. 1-qism. Pedagogika nazariyasi G’ M.X.Toxtaxodjaeva va boshqalar. Prof. M.X.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. – Toshkent: “Iqtisod-moliya”, 1996.
Nazorat uchun savollar:
Dunyoqarash nima?
Ilmiy dunyoqarash tushunchasi qanday ma’noni anglatadi?
Sharq mutafakkirlarining shaxs dunyoqarashini shakllantirish borasida qarashlardan namunalar keltiring.
Aqliy tarbiya mohiyati nimalardan iborat?
Iqtisodiy tarbiya o’quvchi dunyoqarashini shakllantirishda qanday o’rin tutadi?
O’quvchi dunyoqarashining shakllanishiga ekologik tarbiya qanday ta’sir ko’ratadi?
Fuqaro deb kimga aytiladi?
Fuqarolik tushunchasining mazmunini sharhlang.
Fuqarolik tarbiyasini tashkil qilishdan ko’zlangan maqsadni shaxsiy mulohazalaringiz asosida bayon eting.
Davlat ramzlarini bilish va ularning mohiyatidan xabardor bo’lish fuqarolik tarbiyasini tashkil etishda qanday ahamiyatga ega?
Sizning fikringizcha, fuqarolik tarbiyasi qanday shakl, metod va vositalar yordamida tashkil etilishi kerak?
Vatanparvarlik nima va shaxsda vatanparvarlik xislati qanday shakllantiriladi?
Baynalminallik tarbiyasining mohiyati nimadan iborat?
O’quvchilarni harbiy-vatanparvarlik ruhida tarbiyalashning ijtimoiy mohiyatini ochib bering.
Do'stlaringiz bilan baham: |
