2 Mavzu: Umumiy o’rta talim tizimida jismoniy tarbiyaning o’ni va ahamiyati. Reja

Darsning vazifalarini aniqlash Umumta'lim maktabi o’quvchilarining jismoniy tarbiya darslari quyidagi vazifalarga ega Ta'lim (o’rgatish) vazifalari o’quvchilami dasturda ko’zda tutilgan mashqlami bajarishga, o’rganilgan mashqlami takomillashtirishga, darsni turli sharoitda qo’llashga, shuningdek, malaka va ko’nikmalami rivojlantirishga o’rgatishdan iborat. Ta'lim vazifalarini izchil ravishda bajarish dasturdagi butun o’quv materialini tizimli va mustahkam o’rganishga olib keladi. Ayrim ta'lim vazifalarini hal etish uchun nisbatan uzoq vaqt (ketma-ket bir qancha dars) zarur, ayrimlarini hal etish uchun esa bir darsning o’zi kifoya qiladi.
Masalan, arqonga muayyan usulda tirmashib chiqish va bunda harakatlarni to’g’ri navbatlashni bir darsda o’rgatish miunkin emas. Bu rnnumiy vazifa bo’lib, uni bajarish uchun darslar turkumi talab qilinadi. O’quvchilami arqonni oyoqlari bilan ushlab tirmashib chiqishga bir darsda o’rgatish mumkin, bu kichikroq xususiy vazifa bo’lib, uni mazkur darsning muayyan vazifalaridan biri sifatida qo’yish mumkin.Ta'lim vazifalariga. shuningdek, o’quvchilarga jismoniy tarbiya va sport, sog’liqni saqlash, kun tartibi, to’g’ri nafas olish, chiniqish, jismoniy mashqlami to’g’ri bajarish haqida bilim berish ham kiradi.
Ta'lim vazifalarini ifodalashda, albatta, quyidagilar e'tiborga olinadi:

1. 
   o’rgatishda texnikaning negizi; b) o rgatilayotgan harakat faoliyatidagi texnikaning asosiy
   

bo’lagi yoki detallari;
v) shug’ullanuvchilar oldiga qo’yiladigan jismoniy va psixik talablar darajasi.
O’rgatish vazifalari. 1. Mashg’ulot mazmuniga oid mashq bilan tanishtirish. 2. Mustahkamlash va nazorat, sinovlami qabul qilish va boshqalar. Masalan:

• 
  oldinga o’mbaloq oshishda o’z-o’zini himoya qilishni o’rgatish;
  
• 
  uch harakat usulida tirmashib chiqishni takrorlash;
  
• 
  turnikda tortilish bo’yicha o’quv talablarini qabul qilish;
  
• 
  yugurib kelib granata uloqtirishga o’rgatish.
  

Ta'lim vazifalarini amalga oshirish, odatda, tarbiyalash va sog’lomlashtirish vazifalari bilan bog’lab olib boriladi. Jismoniy tarbiya darslarida diqqat, intizomlilik, iroda, saranjomlik, buyumlami ehtiyot qilish, shuningdek, do’stlik, o’rtoqlik, maqsadga intiluvchanlik, mustaqillik va qiyinchiliklami yengishda qat'iylik tarbiyalanadi.
Axloqiy, irodaviy va estetik sifatlami tarbiyalash darsning hamma qismlarida hal etiladi. O’qituvchi o’rgatish bilan bir vaqtda tarbiyalaydi ham. U darsning har bir daqiqasida o’quvchilar faoliyatiga kerakli yo’nalish beradi, ularning o’quv jarayoniga va bir-biriga bo’lgan munosabatini va h.k. izga soladi.
Ammo tarbiya vazifalarini hal etishga bag’ishlangan maxsus darslar ham bo’lishi mumkin.
Masalan, o’qituvchi o’quvchilarda qat'iylik va qiyinchiliklami yenga olish xususiyatini tarbiyalash maqsadida mashqlami yoki ulami bajarish sharoitlarini murakkablashtirib, ba'zi qiyinchiliklami vujudga keltiradi. qat'iylik va botirlik kabi sifatlami tarbiyalash darslarda xuddi shu sifatlami namoyon qilishni talab ctadigan mashqlami (sakrash, muvozanat saqlash) qo’llash orqali amalga oshiriladi.
Masalan:

• 
  ertalabki gigienik gimnastika bilan shug’ullanish odatini tarbiyalash;
  
• 
  «Kun va tun» o’yinida oddiy reaksiya tezligini tarbiyalash; ovoz signaliga muvofiq harakat yo’nalishini o’zgartira bilishni tarbiyalash;
  
• 
  o’rganilgan mashqlami to’g’ri tushuna bilish va uni ijodiy tatbiq eta olishni tarbiyalash.
  

Sog’lomlashtirish vazifalari shug’ullanuvchilaming funksional imkoniyatlarini oshirish, jismoniy sifatlarini rivojlantirish, sog’lig’ini mustahkamlash, to’g’ri qaddi-qomatni shakllantirish va chiniqtirishga qaratilgan bo’ladi.
Sog’lomlashtiruvchi vazifalami belgilaganda uning yo’nalishi va harakat (mashq) xili ko’rsatiladi. Masalan:

• 
  tos-son bo’g’imining harakatchanligini oshirish;
  
• 
  to’g’ri qad-qomatni shakllantirish;
  
• 
  URM yordamida chidamlilikni tarbiyalash;
  
• 
  yurganda, turganda to’g’ri qad-qomatni tuta bilishga ko’niktirish.