2-Mavzu. Transformatorlarda bo’ladigan fizik jarayonlat va transformatorlarning tuzilishi



Download 0,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/4
Sana06.08.2021
Hajmi0,85 Mb.
#140102
1   2   3   4
Bog'liq
2-Mavzu

dt



w

e



                                         (1.1) 

ikkilamchi chulg‘amda o‘zaro induksiya EYUK 

                                

),

/



(

2

2



dt



w

e



                                         (1.2) 

bunda 


1

w

  va 


2

w

  -  transformatorning  birlamchi  va  ikkilamchi  chulg‘amlari  o‘ramlari 

soni. 

Transformator ikkilamchi  chulg‘amning  chiqish klemmalari 



Н

Z

yuklanishga  ulanganda 

2

e

  EYUK  ta’sirida  bu  chulg‘am  zanjirida 

2

i

  tok  oqadi  va 

2

U

  kuchlanish  o‘rnatiladi. 

Kuchaytiruvchi transformatorlarda 

,

1



2

U

U

 pasaytiruvchi transformatorlarda esa  



.

1

2



U

U

 



Ifodalar  (1.1)  i  (1.2)  dan  shuni  ko‘rish  mumkinki,  transformator  chulg‘amlarida 

induktivlanayotgan 

1

e

  va 


2

e

  EYUKlar  bir  biridan  faqat  chulg‘amlar  o‘ramlari  sonlari 

1

w

  va 


2

w

  farqi  bilan  ajralib  turadi.  Shuning  uchun  chulg‘amlarning  o‘ramlari  sonining  zaruriy 

qiymatlarini  tanlash  bilan,  birlamchi  va  ikkilamchi  chulg‘amlar  kuchlanishlarining  ixtiyoriy 

qiymatlarini qabul qilish mumkin. 

Kuchlanishi  yuqoriroq  bo‘lgan  tarmoqqa  ulangan  chulg‘am  yuqori  kuchlanish  (YUK) 

chulg‘ami deyiladi; kuchlanishi quyi bo‘lgan tarmoqqa ulangan chulg‘am quyi kuchlanish (QK) 

chulg‘ami deyiladi. 

Bir fazali transformatorning prinsipial elektr sxemasi 1.1,6-rasmda keltirilgan. 

Transformatorlar  qaytuvchanlik  xususiyatiga  ega,  bir  transformatorning  o‘zini 

kuchaytiruvchi  va  pasaytiruvchi  transformator  sifatida  ishlatish  mumkin.  Lekin,  aksariyat 

transformator bir qo‘llanishda - yoki kuchaytiruvchi, yoki pasaytiruvchi bo‘lishi mumkin.  

Transformator  –  o‘zgaruvchan  tok  apparatidir.  Agar  uning  birlamchi  chulg‘amini 

o‘zgarmas  tok  manbaiga  ulansa,  u  holda  transformator  magnit  o‘zagidagi  magnit  oqimi  xam 

qiymati  va  yo‘nalishi  bo‘yicha  o‘zgarmas  bo‘ladi 

0

)

/



(



dt



,  shu  sababli  transformator 

chulg‘amlarida EYUK induktivlanmaydi, demak elektr energiya birlamchi zanjirdan ikkilamchi 

zanjirga uzatilmaydi. 

Transformatorlar quyidagi omillariga ko‘ra bir necha turlarga ajratiladi:  

a) vazifasiga ko‘ra: umumiy qo‘llanuvchi kuchli va maxsus transformatorlar; 

b) sovitilish turiga ko‘ra: havo (quruq) transformatorlar va moyli transformatorlar; 

d) transformatsiyalanuvchi fazalar soniga ko‘ra: bir fazali, uch fazali va ko‘p fazali; 

e) magnit o‘zakning shakliga ko‘ra: sterjenli, zirxli; zirx-sterjenli; torroid shaklida; 

f) fazadagi chulg‘amlar soniga ko‘ra: ikki chulg‘amli; ko‘p chulg‘amli. 

 

1.3. Transformatorning tuzilishi 



 

Transformator quyidagi konstruktiv elementlardan tuzilgan: 

magnit  o‘zak,  chulg‘amlar,  kirish  klemmalari,  bak  va  boshqa  izolyasiyalovchi, 

maxkamlash, himoyalash elementlari va b.    

Magnit o‘zak va unga o‘rnatilgan chulg‘amlari birgalikda transformatorning aktiv qismini 

tashkil etadi. Transformatorning qolgan elementlari transformatorning passiv (yordamchi) qismi 

deyiladi. Transformator tuzilishining asosiy qismini batafsil ko‘raylik. 



Magnit  o‘zak.    Transformatordagi  magnit  o‘zak  ikki  vazifani  bajaradi:  a)  transformator 

asosiy  magnit  maydonining  berk  konturini  hosil  qiladi  va  uni  kuchaytiradi;  b)  chulg‘amlar, 

chulg‘am ulamalari va ulagichlarini maxkamlaydigan asos.  

Magnit  o‘zak  shixtovka  (tunukachalar  ustma-ust  qo‘yilib  presslanadi)  qilingan 

konstruksiyaga ega bo‘lib, ikki tomoni izolyasiyalovchi plyonkali (maslan, lak) yupqa (aksariyat 

qalinligi  0,5  mm)  po‘lat  plastinalardan  iborat.  Magnit  o‘zakning  bunday  tuzilishi  unda 

o‘zgaruvchan  magnit  oqimi  hosil  qiladigan  uyurma  toklarini  kamaytirish  uchun,  demak 

transformatorda  quvvat  isroflarini  kamaytirishga  qaratilgan.  Kuchli  transformatorlar  magnit 

o‘zaklari uch turda bajariladi: sterjenli, zirxlangan, zirx-sterjenli. 

 

1.2-rasm.  Sterjenli  magnet  o‘zagi  va  chulg‘amlari  kesib  ko‘rsatilgan  uch  fazali 



transformator 

 

1.3-rasm.  Sterjenlar  kesim  yuzasi  shakli  a)  kichik  va  o‘rta  quvvatli  transformator      b) 



katta quvvatli transformator 

 

Sterjen  turdagi  magnit  o‘zakda  (ris.  1.2,a)  vertikal  sterjen  1  va  ularga  o‘rnatilgan 



chulg‘amlar 2 bo‘lib, yuqori va quyi qismlarida yarmolar 3 bilan berk kontur hosil qiladi. Xar bir 

sterjenda mos  fazalarning chulg‘amlari joylashtirilgan va shu faza magnit oqimi oqadi:  chekka 

sterjenlarda 

‒ 


Download 0,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish