2-mavzu: shaxs va uning faoliyati. Motiv va motivasiya. Reja

 “tarbiya” 

va

 “moslashuv”. 

Ijtimoiylashuv tarbiya jarayonidan ancha kengroqdir, chunki 

uning  ma’no-mazmunida  har  doim  ham  qolipga  solib  bo‘lmaydigan,  har  doim  ham  shaxs 

tomonidan anglanmaydigan holatlar ham mavjud bo‘ladi. Moslashuv esa ijtimoiylashuvning bir 

tarkibiy  qismi,  uning  mexanizmi  sifatida  qaralishi  mumkin. 

Ijtimoiy-psixologik  moslashuv,

 

ya’ni,  shaxsning  ijtimoiy  munosabatlarga  ko‘nikishi  va  moslashishi  orqali  orttirgan  tajribasi 

umumiy ijtimoiylashuvning bir ko‘rinishidir. 

Yuqorida  ta’kidlangan  barcha  munosabatlar  shaxsning  ijtimoiylashuvi  jarayoni  bilan 

bevosita bog‘liq. Ushbu tushuncha sof ijtimoiy-psixologik va sotsiologik bo‘lib, bu shaxsning uni 

o‘rab turgan tashqi ijtimoiy muhit ta’sirlariga berilishi, uning norma va qoidalarini o‘zlashtirishga 

moyilligi,  o‘zlashtirganlik  darajasini  ifodalovchi  jarayondir.  Bu  tushunchaning  umumiy 

ma’nosida insonning tug‘ilib, o‘zini bevosita o‘rab turgan tashqi muhit ta’sirida ulg‘ayishi, shu 

jamiyat, shu atrof-muhit qurshovida tarbiyalanishi yotadi.  

Shaxs  individual  taraqqiyotining  muhim  omillaridan  yana  biri  uning  yoshiga  bog’liq 

bo’lgan xususiyatlardir. Chunki taraqqiyotning har yosh bosqichi o’zining rivojlanish omillariga, 

                                                           

1

 David G. Mаyers Psychology,© 2010 by Worth Publishers. 590-b. 

---

 

 

5 

 

qonuniyatlariga, yangiliklari va o’zgarishlariga ega bo’lib, ular shaxsning xarakteri, temperamenti, 

iqtidori, bilish jarayonlariga bevosita ta’sirini o’tkazadi.  

Yosh  taraqqiyoti  davrlarining  ham  sifat,  ham  miqdor  o’zgarishlariga  ega  bo’lgan 

ko’rsatkichlari borki, amaliy psixologiya har bir yosh xususiyatlarini ana shu ikkala ko’rsatkich 

nuqtai nazaridan o’rganishi va shaxs xulqini boshqarish va ta’sir ko’rsatishda ularga tayanmog’i 

lozim. 

Umuman  psixologiyada  isbot  qilingan  faktlardan  biri  shuki,  turli  davrlardagi  inson 

taraqqiyoti o’ta murakkab jarayon bo’lib,