2-mavzu: shaxs va uning faoliyati. Motiv va motivasiya. Reja

Shaxs - jamiyatdagi alohida kishi, odam.

 Har bir shaxsning voqelikni idrok etishi, uni 

qabul qilishi, ma’lum bilimlar tizimiga ega bo’lishi ijtimoiy taraqqiyot bilan izohlanadi. Shu bilan 

birga  har  kishining  bilimi,  xulqi,  odobi  va  boshqa  xususiyat–fazilatlari  uning  o’ziga  xos 

tomonlarini ko’rsatadi. 

Jamiyat  insoniyat  tarixiy  taraqqiyotining  ma’lum  bosqichida  shakllanadigan  ijtimoiy 

munosabatlar majmuidir. Shaxs–jamiyatning bir a’zosi. U jamiyatdan tashqarida bo’lishi mumkin 

emas. Buning sababalari:  

 

shaxs axloqi hamisha jamiyat axloqiga bo’ysunadi, shunga majbur;  

 

kishi  ko’pgina  narsalarsiz  ham  yashay  oladi,  lekin  tanholikda  yashay  olmaydi, 

baxtni ham odamlar orasidan topadi, shaxs baxt-saodati jamiyatdan tashqari bo’lmaydi;  

 

kishi jamiyat irodasidan dalda oladi;  

 

jamiyat  shaxs  kamoloti  ustida  g’amho’rlik  qilib  shart-sharoit  ta’minlaydi,  kishi 

faqat tug’ma sifatlar bilangina emas, balki mazkur jamiyatga xos xislatlarni ham o’zlashtiradi.  

Shaxs  -  jamiyat  o’zaro  munosabatlar  jarayonida  odamlarning  jamiyatda  birgalikdagi  ish 

faoliyatlari natijasida ularda hosil bo’ladigan tasavvurlar, fikrlar, e’tiqodlar, hissiy kechinmalar va 

xulq-atvorlarni o’rganish psixologiyada muhim vazifa hisoblanadi. Har bir shaxs jamiyatda yashar 

ekan,  o’zining  yaxshi  his  etishi,  himoyalanishi  va  yashab  qolishi  uchun  ma’lum  chegaralarni 

o’ziga  qo’yadi.  Shu  territoriyani  –  maydonni  ichida  har  bir  odamning  o’z  shaxsiy  maydoni 

mavjudki,  bu  maydonga  o’zga  kishilarning  kirib  kelishi  shaxs  uchun  noqulayliklarni  yuzaga 

keltiradi. Odamlarning maydonlari, maydonlari o’lchami bir xil emas, bu odamning yoshi, ijtimoiy 

mavqei  va  boshqa  jihatlarga  bog’liq.  Shaxslararo  masofa  millat  va  elatlarning  yozilmagan 

qonuniyatlariga bo’ysunadi. Agar jamiyat adolatli bo’lsa, jamiyatning hamma a’zolari va alohida 

shaxs uchun ham barcha imkoniyat bo’ladi. Adolatli jamiyat shaxsni shunchaki shakllantirib qo’ya 

qolmaydi, balki ma’naviy yetuk inson qilib kamol toptiradi. Xuddi shuningdek, shaxs xulqi, odobi, 

fe’li ham jamiyatda yashayotgan odamlarga katta naf beradi. 

 

Tor ma’noda ijtimoiylashuv shaxsning ijtimoiy muhitga kirib borishi, unda singib ketishi, 

tashqi ijtimoiy muhit normalarini qabul qilib ularga rioya qilishi yoki qilmasligini tushuntiruvchi 

jarayondir. “Ijtimoiylashuv” tushunchasi ma’no jihatdan yaqin bo‘lgan ikki xil tushuncha bilan 

bog‘liq: