2-mavzu. Pedagogika shaxs tarbiyasi va rivojlanishi to‘G‘risidagi fan. Shaxsning rivojlanishi, tarbiyasi va ijtimoiylashuvi tayanch tushunchalar

Ilm olish va ta’lim berish.

Ilm olish deganda ilmiy bilimlar hamda bilishga oid malaka va ko‘nikmalar sistemasini egallab olish natijasi va ularni egallash protsessi tushuniladi. Ular asosida shaxsning dunyoqarashi, ahloqiy sifatlari tarkib topadi, ijodiy qobiliyati rivojlanadi.

O‘qitish o‘qituvchi bilan o‘quvchilarning o‘zaro munosabatidan iborat bo‘lgan, biror maqsadga qaratilgan protsessdir. Bu protsess davomida o‘qituvchi bilim, ko‘nikma va malakalar sistemasini beradi, o‘quvchilar esa bularni o‘zlashtirib oladilar, bu protsessda inson tarbiyalanadi va kamol topadi. Agar o‘qituvchining rahbarlik roli o‘quvchilarning bilim, malaka va ko‘nikmalarni egallashdagi aktivligi bilan qo‘shib olib borilmasa o‘qitishdan ko‘zlangan maqsadga erishilmaydi. O‘qituvchi faqat bilim berib qolmaydi, balki o‘quvchilar bilish faoliyatining tashkilotchisi sifatida namoyon bo‘ladi.

Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari shaxs kamolotini ta’minlash, ta’limva tarbiya samaradorligiga erishishga qaratilgan jarayonlarning umumiy mohiyatini yoritadi. Eng muhim kategoriyalar sirasiga quyidagilar kiradi: shaxs, tarbiya, ta’lim(o‘qitish, o‘qish), bilim, ko‘nikma, malaka, kompetensiya, ma’lumot, shakllantirish, rivojlantirish.

Shaxs – psixologik jihatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xattiharakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulqatvor va dunyoqarashga ega bo‘lgan jamiyat a’zosi.

Tarbiya – muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiytarixiy tajriba asosida yosh avlodni har tomonlama o‘stirish, uning ongi, xulqatvori va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni.

Ta’lim– o‘quvchilarni nazariy bilim, amaliy ko‘nikma va malakalar bilan qurollantirish, kompetentlikni tarkib toptirish, ularning bilish qobiliyatlarini o‘stirish va dunyoqarashlarini shakllantirishga yo‘naltirilgan jarayon.

Bilim – shaxsning ongida tushunchalar, umumlashmalar, ma’lum obrazlar ko‘rinishida aks etuvchi borliq haqidagi tizimlashtirilgan ilmiy ma’lumotlar majmui.