2-mavzu. Pedagogika shaxs tarbiyasi va rivojlanishi to‘G‘risidagi fan. Shaxsning rivojlanishi, tarbiyasi va ijtimoiylashuvi tayanch tushunchalar

1.7. Pedagogik tadkiqot metodlarining o‘ziga xosligi

Pedagogik reallikni bilish, tushuntirish, uni rivojlanishini oldindan aniqlash uchun pedagogik tadqiqotlar o‘tkaziladi. Pedagogik tadqiqot — bu ta'limtarbiya qonuniyatlari, uning tuzilishi va mexanizmlari, mazmuni, prinsiplari va texnologiyalari to‘g‘risidagi yangi bilimlarni olishga yo‘naltirilgan ilmiy faoliyat natijasi va jarayonidir.

Pedagogik tadqiqotlar nazariy va tajribaeksperimental xarakterda bo‘lishi mumkin. Pedagogik tadqiqotlar yo‘nalishiga ko‘ra fundamental, amaliy va tavsiya (ishlanma) turlarga bo‘linadi.

Fundamental tadqiqotlar natijasida umumiy konsepsiyaga ega, ya'ni pedagogikaning nazariy va amaliy yutuqlari xulosasi, pedagogik tizim tashxislash asosida uning rivojlanish modelini taklif qilishi bilan xarakterlanadi.

Amaliy tadqiqotlar — bu pedagogik jarayonni alohida tomonlarini chuqur o‘rganishga, pedagogik amaliyotni ko‘p tomonli qonuniyatlarini ochishga yo‘naltirilgan ishdir.

Tavsiyalar ma'lum nazariyalarga tayanib, aniq ilmiyamaliy tavsiyalarni asoslashga yo‘naltiriladi.

Pedagogik tadqiqotlarni tashkil etish va o‘tkazishda quyidagi talablarga amal qilish maqsadga muvofiq:

Pedagogik hodisalani obyektivligini hisobga olish (har qanday hodisa ichki obyektiv qonunlar, qaramaqarshiliklar ta'siri kuchi bilan rivojlanadi).

Pedagogik hodisa va jarayonlarni bir butunlikda o‘rganish.

Hodisalarni rivojlanishida o‘rganish.

Ushbu hodisalani boshqa hodisalar bilan aloqadorligida o‘rganish.

Tadqiqot metodlarini alohida emas, kompleks tarzda tanlash.

Tadqiqot metodlarini o‘rganilayotgan predmetga mos adekvat bo‘lishi.

Axloqiy me'yorlarga mos kelmaydigan ta'limtarbiya jarayoniga yomon ta'sir qiluvchi xarakterdagi eksperimentlarni o‘tkazishga yo‘l qo‘ymaslik.

Pedagogikaning metodologik prinsiplari:

Antropologik prinsip inson haqidagi barcha fanlarning ma'lumotlaridan tizimli foydalanish. Pedagogik jarayonni inson ehtiyojlari va imkoniyatlarini hisobga olib tashkil etish.

Madaniyatlilik prinsipi ta'lim jarayonida madaniyat tabiat va jamiyat to‘g‘risidagi bilimlarni manbayi hisoblanadi. Madaniyat insonni rivojlanishini va uni ijodkor shaxs sifatida shakllanishini ta'minlaydi.

Milliylik prinsipi ta'lim va tarbiyaning xalq mentaliteti va milliy an'analar asosida amalga oshirilishi.

Shaxsiy yondashuv prinsipi pedagogik jarayonda shaxsni maqsad, subyekt, natija va uni samaradorligini asosiy mezoni sifatida qarash.

Faoliyatli yondashuv prinsipi faoliyat shaxs rivojlanishining asosi, vositasi va hal etuvchi sharti. Pedagogik jarayon faoliyat turining xususiyatlari asosida qurilishi lozim.

Tizimli yondashuv prinsipi pedagogik jarayon murakkab tizim sifatida va uning komponentlari o‘zaro aloqadorlikda o‘rganilishi kerak.

Axborotli yondashuv prinsipi axborot ilmiytexnik va ijtimoiy iqtisodiy rivojlanishning zaxirasi hisoblanadi.