2-Mavzu Nogironlikni tushunish modellari Reja

2001 yil dekabr

• Meksika hukumati Bosh Assambleyada nogironlarning huquq va manfaatlarini himoya qilish va ularga ko‘maklashish bo‘yicha keng qamrovli va yagona konvensiyani ishlab chiqish yuzasidan takliflarni ko‘rib chiqadigan Maxsus qo‘mita tuzish taklifini ilgari surdi. Nogironlar huquqlari to‘g‘risida Konvensiya matni va unga Fakultativ protokol tayyorlanib, 2006 yil 13 dekabrda BMT Bosh Assambleyasi tomonidan nogironlar huquqlari to‘g‘risida Konvensiya sifatida qabul qilindi. Mazkur hujjat nogironlarning huquqlarini amalga oshirish uchun qulay sharoitlar yaratish, xalqaro hamkorlikni kuchaytirish hamda xalqaro va milliy monitoringni tashkil qilish uchun ishtirokchi davlatlar tomonidan qabul qilinishi kerak bo‘lgan maqsadlar, umumiy printsiplar, majburiyatlar, aniq huquq va chora-tadbirlarga bag‘ishlangan 50 ta moddadan iborat.
• Konvensiya nogironlar huquqlari bo‘yicha Qo‘mitani ta’sis etadi. Ushbu Qo‘mita Konventsiyaga qo‘shilgan davlatlardan davriy ravishda ma’ruzalar olish va ularni ko‘rib chiqish vakolatiga ega. Konventsiyaning Fakultativ protokoliga ko‘ra, alohida shaxslar va ularning guruhlari Qo‘mitaga Konventsiyaning istalgan qoidasi bajarilmayotgani yoki buzilayotgani to‘g‘risida xabar berishi mumkin. Fakultativ protokol shuningdek, Qo‘mitaga nogironlarning huquqlari tizimli va qo‘pol ravishda buzilayotgani haqida asosli va ishonchli ma’lumotlar bo‘lganda ushbu davlatlarda tekshirish o‘tkazish huquqini ham beradi

Konvensiyaga ko‘ra:

• barqaror jismoniy, ruhiy, aqliy yoki sensor nuqsonlarga ega bo‘lgan va ular jamiyat hayotida to‘liq va samarali ishtirok etishiga xalaqit beradigan shaxslar nogiron hisoblanadi (1-modda).

Konvensiyaning asosiy prinsiplari 3-moddada bayon etilgan:

• insonga xos bo‘lgan qadr-qimmatning, shaxsiy mustaqillik va erkinlikning hurmat qilinishi; kamsitmaslik, imkoniyatlar tengligi, erkaklar va ayollar tengligi; jamiyat hayotiga jalb etilish va kirishib ketish; insonlar orasida mavjud bo‘lgan farqni hurmat qilish hamda insonlar xilma xilligi faktini qabul qilish; imkoniyatlarni ta’minlash; nogiron bolalarning rivojlanib boruvchi qobiliyatlarini hurmat qilish hamda ularning o‘z individualligini saqlash huquqini hurmat qilish.