2 mavzu: marketingni rivojlanish evolyusiyasi va konsepsiyasi reja: Xorijiy mamlakatlarda marketing rivojlanish tarixi

2 MAVZU: MARKETINGNI RIVOJLANISH EVOLYUSIYASI VA KONSEPSIYASI Reja:

1. Xorijiy mamlakatlarda marketing rivojlanish tarixi

2. Hozirgi davrda marketing holati

3. Marketing konsepsiyasi tushunchasi va uning turlari.

4. Marketing konsepsiyasi evolyusiyasi

• Маркетингни асосий элементларини ташкил топиши – бозорни тадқиқ қилиш ва таҳлил этиш, нархни тузилиши тамойили; сервис сиёсати – (1809-1884) Сайрус Маккормек номи билан боғланади.
• 1902 йилдан бошлаб АҚШнинг (Мичиган, Калифорния, Иллинойс) университетларида маркетинг муаммолари бўйича («Товарлар маркетинги», «Маркетинг услублари» фанлари ва бошқалар) фанлар киритилиб, маърузалар ўқитила бошлади.

• 1926 йилда АҚШда маркетинг ва реклама миллий уюшмаси ташкил топди, кейинчалик унинг негизида Америка Маркетинг жамияти барпо этилди, бу жамият 1973 йилда Америка Маркетинг уюшмаси номини олди.
• Бир оз кейинроқ бундай уюшма ва ташкилотлар Ғарбий Европа мамлакатлари ва Японияда ҳам пайдо бўлди.
• Халқаро маркетинг ташкилотлари - Европа маркетинг ва ижтимоий фикр тадқиқотлари жамияти, Халқаро Маркетинг Федерацияси, Европа Академияси ва шунга ўхшашлар юзага келди.

Marketingni rivojlanish tarixi

Sana, yillar	Marketingda ro’y bergan o’zgarishlar
1902 yillarda	AQShda mustaqil ravishda marketing kursini o’qitish boshlandi
1908 yillarda	Ilk bor tijorat marketing tashkiloti tuzildi. AQShning yirik sanoat kompaniyalarida birinchi marketing bo’limlari tashkil etildi
1920 yillarda	Halqaro savdo palatasi tuzildi
1926 yillarda	AQShda Milliy marketing va reklama assosiasiyasi tashkil topdi, uning asosida keyinchalik Amerika marketing assosiasiyasi deb qayta nomlandi
1930-1940 yillarda	Dunyoning ko’pgina iqtisodiy rivojlangan davlatlarida milliy marketing assosiasiyalari tashkil topdi
1950-1960 yillarda	Halqaro marketing federasiyasi, Jamoatchilik fikrlari masalalari va marketing bo’yicha Yevropa jamiyati va Yevropa marketing Akademiyasi kabi Halqaro marketing tashkilotlari tuzildi
1980 yillar ning II yarmi	Mamlakatimizning iqtisodiy oliy o’quv muassasalarida marketing kursi o’qitila boshladi
1990 yillarning oxirlarida	Mamlakatimizda marketing bo’yicha xorijiy adabiyotlar tarjima qilingan holda va O’zbekistonlik mualliflar tomonidan ko’plab chop etilmoqda

• O’tgan asrning 60-yillar o’rtasida eng yirik Amerika korporatsiyalarining barchasi o’z xo’jalik faoliyatida marketingning asosiy talablarini qo’llay boshladi. G’arbiy Evropa va Yaponiyada marketing g’oyalari AQSHga qaraganda sustroq joriy qilindi.
• Ammo 60-yillarning oxiriga kelib ular marketing amaliyotini tezkorlik bilan o’zlashtirishga kirishdilar va bunda muhim yutuqlarga erishdilar.

• Amerika modeli bo’yicha marketing faoliyati
• birinchi navbatda korxonani maqsad va vazifalariga erishishga qaratiladi hamda
• ikkinchi navbatda esa iste‘molchilarni ehtiyojini qondirishga qaratiladi.
• Yapon modeli bo’yicha marketing faoliyati eng avvalo iste‘molchilarni hohish – ehtiyojini qondirishi kerak.