2-mavzu. Kimyo va ozik-ovkat sanoati korxonalari va firmalari

Aksiyalari faqat o‘z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaxslar orasida taqsimlanadigan aksiyadorlik jamiyati yopiq aksiyadorlik jamiyati deb hisoblanadi.

Korporatsiya yirik aksioner jamiyatlar birlashmasi hisoblanib, bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchilarni birlashtiradi. Natijada ishlab chiqarish monopollashadi. Korporatsiya atamasi lotincha «korporatio» so‘zidan olingan bo‘lib, birlashma, hamjamiyat ma’nosini beradi.

Konsern umumiy manfaatlarga ega hamda shartnomalar, kapital va qo‘shma faoliyatda ishtirok etish bilan bog‘liq bo‘lgan korxonalarning yirik birlashuvini aks ettiradi. Konsern – bu ishlab chiqarish diversifikatsiyasi, ya’ni korxonalarning faoliyat sohalari va ishlab chiqaradigan mahsulotlari turining kengayishi, yangilanib turishi asosida tarkib topadigan yirik ko‘p tarmoqli korporatsiya.

Konsorsium – bu aniq iqtisodiy loyihalarni amalga oshirishni maqsad qilgan korxonalarning umumiy kelishuvlar asosida yuzaga keladigan muvaqqat birlashmasidir. Konsorsium buyurtmachilar oldidagi majburiyatlar uchun javobgar hisoblanadi.

Sindikat – tijorat faoliyatini (ta’minot, buyurtmalarni taqsimlash, xom ashyo sotib olish, mahsulot sotish, bahoni shakllantirish) hamkorlikda tashkil qilishga asolangan birlashmadir. Sindikat tarkibiga kiruvchi korxonalar huquqiy hamda xo‘jalik yuritish mustaqilliklarini saqlab qoladilar.

Qisqacha xulosa

O‘zbekiston Respublikasi milliy iqtisodiyotining muhim sub’ekti korxona - iqtisodiyotning birlamchi bo‘g‘ini bo‘lib, inson hayot faoliyati uchun zarur bo‘lgan moddiy boyliklarni ishlab chiqarishda bevosita qatnashadi.

Har bir korxona ishlab chiqarish omillaridan foydalanish, ularni iste’mol uchun tayyor mahsulot (ish, xizmat) holiga keltirish yo‘li bilan mamlakat iqtisodiyotiga o‘z hissasini qo‘shadi.

Bozor iqtisodiyotining rivojlanish sharoitlarida mulkdorlar sinfining vujudga kelishi va korxonalarning yangi tashkiliy-huquqiy shakllarini tashkil qilish imkonini beruvchi huquqiy hujjatlar yaratildi.

Korxonalarning har biri boshqasidan o‘ziga xos xususiyatlariga ko‘ra farqlanadi. SHu sababli ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etish, rejalashtirish, boshqarish hamda ishlab chiqarish tuzilmasini yaratish uchun korxonalar tasnifini bilish zarur.

Thanks!

Do you have any questions?

[e-mail]

Please keep this slide for attribution