2-mavzu. Intellektual boshqaruv tizimlari. Reja: Sun’iy intellect

Rejalashtiruvchi ekspert tizimlari
ma’lum bir maqsadlarga erishish uchun zarur bo‘lgan 
dasturlarni ishlab chiqishga mo‘ljallangan. 
Bashoratlovchi ekspert tizimlari
o‘tmish va bugunning voqealariga asoslanib kelajak 
ssenariysini oldindan aytib bermog‘i, ya’ni berilgan vaziyatdan ishonchli natijalar chiqarishi 
kerak. Buning uchun bashoratlovchi ekspert tizimlarida dinamik parametrik modellar 
qo‘llaniladi.
Tashxislovchi ekspert tizimlari 
kuzatiladigan hodisalarning normal emasligi sabablarini 
topish xususiyatiga ega. Ma’lumotlar to‘plami tahlil uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Ular 
yordamida etalon xatti-harakatdan chetlanish aniqlanadi va tashhis qo‘yiladi. 
O‘rgatuvchi ekspert tizimlari
foydalanuvchilarga berilgan sohada tashhis qo‘yish va 
tahlil etish imkoniyatini berishi lozim. Bunday tizimdan bilim va xatti-harakat to‘g‘risidagi 

---

farazni yaratish, tegishli ta’lim uslubini va harakat usullarini aniqlash talab etiladi. Ekspert 
tizimini yaratishda kamida uchta muammo yuzaga keladi: 
1.
xotiraga kiritiladigan axborotning etarli darajada to‘liq bo‘li-shini ta’minlash. Bu 
eng asosiy bilimlarini ajratish va ma’lumotlar tuzilmasida ularning o‘zaro aloqasini o‘rnatish, 
shuningdek, kodlashtirishning bunday tizimini yaratish va foydalanishni talab etadi; 
2.
ekspert tizimi faoliyati sifatining samarali bahosini olish va tegishli mezonlarni 
ishlab chiqish. +iyinchilik shundaki, mutaxassislar bilimi – bu shunchaki ma’lumot va faktlar 
yig‘indisi emas. Ayrim elementlar munosabatini tasavvur etish uchun aloqalar 
qonuniyatlarini hisobga olishga formal urinish tizimni o‘ta darajada «keskin» qilib qo‘yadi 
va u yangi elementlarni qo‘shish uchun «yopiq» bo‘lib qoladi; 
3.
echiladigan masala tuzilmasining ehtimollik xususiyati va bilimlarning 
uyg‘unlashuvi tufayli ishonchsiz natijalar olish mumkinligi.