2 мавзу: бошқарув функциялари. Психологияси

2 мавзу: БОШҚАРУВ ФУНКЦИЯЛАРИ.

ПСИХОЛОГИЯСИ

ФАНИНИНГ

Ушбу муаммони ёритишни ҳар қандай ишлаб чиқаришнинг хизмат кўрсатиш негизини объект-субъект муносабатлари тизимини ташкил этишга, улар эса узлуксиз равишда ўзаро таъсирга эга бўлиши кўлами муҳитини қарор топтиришга, ишлаб чиқиш (хизмат кўрсатиш) даражасида вужудга келувчи менежер ва меженментга оид тизимлар ўртасидаги алоқа доимий равишда мувофиқлаштириб туришни талаб қилишга тўхталиш мақсадга муовофиқ.

Бошқарув объекти билан субъектни муносабатлари.

Бошқарув объекти

Бошқарув субъекти

Бошқарувга оид тизим		Менежер тизими
Меҳнат воситаси тобе кишилар, тижрочилар		Бошқарувни амалга оширувчиларнинг махсус гуруҳи

Айнан мана шу мувофиқлаштириб туриш бошқарув функциясининг асосий ташкил этади ва унда у ёки бу объекти идора қилишга оид аниқ. вазифаларни бошқарувлик бўйича чора-тадбирлар мажмуаси ишлаб чиқилади ва амалга оширилади. Бошқарув - бу жараён сифатида ўзининг функцияларида намоён бўлади. Шу ўринда “функция” - лотинча (ижро қилмоқ, бажармоқ) сўзидан олинган бўлиб, бирон кимсага ёки нарсанинг иш фаолият доираси ва вазифаси деган маъноларни билдиради.
Бошқарув фаолият доирасида бошқарув субъектининг вазифаси психологик, ижтимоий психологик нуқтаи назаридан муайян объектга нисбатан аниқ таъсир этиш йўналишларини акс эттиришдан иборатдир.
Бошқарув функциялари - кўп қиррали ва мураккаб тушунча бўлиб, уларни муҳим белгиларга кўра туркумларга ажратиб ўрганиш мазкур фаннинг вазифаси эканлигини алоҳида таъкидлаб ўтилади.
Бутун бир бошқарув жараёнининг самарадорлигини ошириш учун бошқарувнинг психологик функцияларининг моҳияти, туркумланиши ва тизимини изчил равишда тадқиқ этиш мақсадга мувофиқдир.
ХХ асрнинг 60-80 йилларида АқШ ва Европанинг бир қатор мамлакатларида замонавий бошқарув назарияси ривожлана бошлади. Илғор давлатларнинг назариётчилари тизимли бошқарувни ташкил қилиш мақсадида XXI асрнинг бўсағасида психология фанида бир қанча концепцияларни ишлаб чиқдилар, чунончи:

• 
  тизимли ёндашув
  
• 
  тармоқлараро уйғунлик
  
• 
  ички ва ташқи омилларга асосланувчи бошқарувликка боғлиқ идора этиш мажмуасини яратиш
  
• 
  гемоген ва гетероген хусусиятларини ҳисобга олувчи омилга асосланиш ва ҳакозо.
  
• 
  Бошқарув психология муомала психологияси соҳасида тўпланган материалларга асосланган ҳолда шахслараро муносабатларни ташкил қилиш, уюштириш ва такомиллаштириш имкониятига эга бўлди. Муомаланинг тузилиши, унинг таркибий қисмлари, ҳар бир таркибининг муайян тузумдан иборат эканлиги, иерархияга бевосита асосланиши, уларнинг уйғунлашуви, мулоқот турлари ва улардан амалиётда фойдаланиш йўлларининг татбиқий ҳусусиятлилиги билан мазкур фаолиятига ижобий таъсир ўтказади. Муомуланинг коммуникатив таркиби, яъни коммуникация: коммуникатив ҳаракатлар, актлардан: регулятив, информатив, эмотив, фатик функциялардан; қўзғатувчи (эътиқод, таъсир қилиш, буйруқ илтимос) дан иборат.
  

Ҳар хил хусусиятли ижтимоий психологик тренинглардан оқилона ва мақсадга мувофиқ фойдаланиш менежер фаолиятини такомиллаштиради, ишни ташкил қилиш услубини вазиятга қараб ўзгариб туриш имкониятларига эга бўлади. Бунинг учун ижтимоий психологик тренингларнинг қуйидаги турлари билан таништириш юксак самаралар келтириши мумкин:

• 
  Ҳаётий малакаларни шакллантирувчи;
  
• 
  Коммуникатив малакаларга ва шахслараро муносабатларга киришишга ўргатувчи.
  
• 
  қарор қабул қилишга ва муаммо ечимини ҳал қилишга ундовчи;
  
• 
  Соғлом турмуш тарзини сақловчи;
  
• 
  қобилиятни ривожлантирувчи ва уни йўналтирувчи;
  
• 
  Шахснинг тараққиётига кўмаклашувчи ўзида-ўзи идентикликни барпо қилувчи ва ҳоказо.