2-mavzu. Axborot texnologiyalari yordamida raqobat. Reja: Strategik axborot tizimlari. Raqobat strategiyasi tushunchalari

1.  Raqobat strategiyasi tushunchalari 

So’nggi yigirma yil davomida rivojlangan mamlakatlar axborot faoliyatining ko’p 

qismi  bozor  infratuzilmasining  asosiy  elementlaridan  bo’lib,  bozor  munosabatlari 

tarkibiga  singib  ketgan.  Axborot-kommunikatsiyalar  bozorining  bozor  infratuzilmasi 

sifatida  shakllanishi  o’tgan  asr  50  yillarining  ikkinchi  yarmidan  boshlandi.  Hozirgi 

kunda  bozorning  ushbu  tarmog’i  har  bir  mamlakat  milliy  iqtisodining  asosiy  negizi 

bo’lib  hisoblanmoqda.  CHunki  global  iqtisodiyotni  tarkib  toptirish  uchun  zamonaviy 

axborot-kommunikatsiyalar  infratuzilmasi  talab  etilmokda.  Ishbilarmonlik  faoliyatining 

maqbul  muhitini  shakllantirshda  zarur  bo’lgan  turli  axborot,  tahliliy  materiallar  va 

ularni  tezkor  usulda  olish  axborot-kommunikatsiyalar  texnologiyalarining  rivojlanib 

borayotganligi evaziga erishilmoqda. 

Barcha 

mamlakatlarda 

telekommunikatsiya 

axborot 

tarmoqlari 

keng 

tarqalayapti.  Ayniqsa  «Internet»  axborot  tarmog’ining  salmog’i  kundan-kunga  ortib 

borib dunyo bo’yicha global axborot infratuzilmasi, uning asosida esa axborotlashgan 

jamiyat shakllanayotgani ma’lum. Xususan: 

a)  xalqaro  axborot  tarmoqlariga  ulangan  shaxsiy  kompyuterlar  har  bir 

xonadonga kirib bormoqda; 

b) axborot  tarmoqlarida  yangi  xil  faoliyat  turlari  vujudga  kelayapti. 

Jumladan:  tarmoqda  ishlash,  tarmoq  muhitida  dam  olish,  ijod  va  ko’ngil  ochish, 

tarmoqda maorif va tarbiya; 

v)  jamiyatning  har  bir  a’zosi  qaerda  bo’lishidan  qatьiy  nazar  axborot  

tarmoqlari  asosida  hoxlagan  mamlakatidan  turli  xil  mavzu  hamda  yo’nalishdagi 

axborotni to’liq va tezkor sur’atda olish imkoniyatiga ega bo’lmoqda; 

---

g)  axborot  tarmoqlari  doirasida  mamlakatlar  o’rtasidagi  georgrafik  va 

geosiyosiy chegaralar yo’qolib borayapti. 

Mutaxassislarning  fikricha,  axborotlashgan  jamiyatda  kompyuterlashtirish 

jarayoni  kishilarga  ishonchli  axborot  manbaiga  kirishga  keng  imkoniyat  yaratadi 

hamda  ishlab  chiqarish  va  ijtimoiy  sohalarda  axborot  mahsulotlarini  qayta 

ishlashning  yuqori  darajasini  ta’minlash  orqali  ularni  ko’p  mehnat  va  vaqt  talab 

etuvchi  ishlardan  ozod  etadi.  Axborotlashgan  jamiyatda  nafaqat  ishlab  chiqarish 

jarayoni tubdan o’zgaradi, balki hayot mazmuni, xususan moddiy boylikka qaraganda 

madaniy  xordiq  chiqarishning  axamiyati  ortadi.  Tovar  ishlab  chiqarish  va  iste’mol 

qilishga  yo’naltirilgan  industrial  jamiyatga  nisbatan,  axborotlashgan  jamiyatda 

ko’proq  aqliy  mehnat  ulushini  orttiruvchi  bilim,  intellekt,  axborot  ishlab  chiqariladi 

va  iste’mol  qilinadi.  Turli  xildagi  kompyuter  texnikasi  asosidagi  tizim  va tarmoqlar, 

axborot  texnologiyalari  hamda  aloqa  telekommunikatsiyalari  axborotlashgan 

jamiyatning  material  va  texnologik  bazasi  bo’lib  xizmat  qiladi.  Boshqacha  qilib 

aytganda, axborot-kommunikatsiyalar bozori tovarlar ushbu jamiyat shakllanishining 

negizi sanaladi. 

Axborot-kommunikatsiyalar 

bozorida  asosiy  tovar  bo’lib