2-mavzu. Asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar reja

   

Nominal YaIM 

Deflator = ————————————  100 

   

Real YaIM 

Nominal YaIM yakuniy tovarlar va xizmatlar hajmini joriy narxlarda, real YaIM 

esa doimiy narxlarda baholaydi.

12

  

   

 

Nominal YaIM 

Real YaIM = ————————————  100 

   

Deflator 

Shunday  qilib,  real  YaIM  hajmi  faqatgina  ishlab  chiqarish  hajmi  o„sishi  bilan 

oshadi, nominal YaIM esa tovar va xizmatlar baho darajasining o„sishi natijasida ham 

oshishi mumkin.                          

Iste‟mol narxlari indeksi quyidagicha aniqlanadi: 

∑ Qi0 Pi1 

INI =    ------------- 100 

∑ Qi0 Pi0 

Bu yerda:       

Qi0– bazis yilda iste‟mol savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar hajmi; 

Pi1 – i – tovarning joriy yildagi bahosi; 

Pi0 – i – tovarning bazis yildagi hajmi. 

Iste‟mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari; 

-  iste‟mol  savati  bazis  yil  uchun  aniqlanadi  va  bir  necha  yil  davomida 

o„zgarmaydi; 

                                                           

12

 N. Gregory Mankiw.  Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2015): 24 

---

 

11 

- iste‟mol savatiga faqat iste‟mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi; 

-    iste‟mol  savatiga  kiritilgan  tovarlar  va  xizmatlarning  hajmi  iste‟mol 

xarajatlarining katta qismini tashkil etishi kerak. 

Iste‟mol  narxlari  indeksi  ko„rsatkichining  kamchiligi  shundaki  iste‟mol  savati 

tarkibi o„zgarmas  bo„lganligi  tufayli    aholi  iste‟moli  tarkibida  tovarlar  va  xizmatlar 

ulushining  o„zgarganligini,  shuningdek  tovarlar  va  xizmatlar  sifatida  ro„y  bergan 

o„zgarishlarni  hisobga  olish  imkonini  bermaydi.  Shu  sababli  bu  indeks  baholar 

darajasini biroz oshirib ko„rsatadi. 

YaIM  deflatori  esa  tarkibga  joriy  yilda  kiritilmay  qolgan  tovarlar  baholarining 

oshishini  hisobga  olish  imkonini  bermasligi  tufayli    baholar  darajasini  biroz 

pasaytirib  ko„rsatadi.  Shu  sababli  bu  ikki  indeksning  o„rtacha  darajasini 

xarakterlovchi Fisher indeksi hisoblanadi: