2-маъруза: Тизимларнинг тарихи. Ахборот тизимларининг терминологияси

2. D2-тизим- ташкиллаштирилган кўпликдир: S=A(Т0, К);

Т0-ташкиллаш оператори; К-кўплик;

3. D3-Тизим-бу нарсалар, хусусиятлар ва муносабатлар кўплигидир: S=({H}, {X}, {M}); Бу ерда: Н-нарсалар, Х-хусусиятлар, М-муносабатлар.

4. D4-Тизим-бу кўплаб элементлар бўлиб, улар структурани ташкил этади ва ўраб турган муҳит шароитида маълум ўз-ўзини тутишини таъминлайди: S=(Э, SТ,Ў, Ў,);

Э-элементлар; SТ-структура (Э-лардан ташкил топган);

Ў- ўз-ўзини тутиши; М-муҳит.

5. D3-Тизим-бу кўплаб кириш йўлига, кўплаб чиқиш йўлига, кўплаб ҳолатга эга бўлган ва ўтиш операторлари ҳамда чиқишлар билан характерланадиган мажмуадир: S=(Х,У, Z, H, G);

3. Тизимларнинг классификацияси

Тизим (юнон: systema –қисмлардан таркиб топган, бирлаштириш) –системотехниканинг фундаментал тушунчасидар. Кенг маънода тизим деганда қонуниятли ўзаро боғлиқ элементлар тушунилади.

Тизим бир нечта белгилар бўйича классификацияланади:

Мазмун бўйича:

-реал (материал), объектив мавжуд бўлган

-абстракт (идеал) фикримизнинг маҳсули.

Реал тизимлар:

-табиий (табиатдаги тизимлар)

-сунъий (антропогенли).

Табиий тизимларга тирик (биологик) ва жонсиз (физик, химик) тизимлар киради.

Сунъий тизимлар-инсон томонидан ўз эҳтиёжи учун яратилади ёки мақсадли йўналтирилган ҳаракатлар асосида ҳосил бўлади.

Ўз навбатида сунъий тизимлар техник (техник-иқтисодий) ва ижтимоий (жамоавий) турларга бўлинади.

Техник тизимлар маълум мақсадда инсон томонидан лойиҳаланади ва тайёрланади. Ижтимоий тизимларга инсон жамиятига мансуб бўлган тизимлар киради.

Инсон ва техник қуйи тизим алоқадорлигини самарали ташкил этиш фактори муҳим бўлган ташкилий тизим инсон-машина тизими дейилади.

Инсон ва техник қуйи тизим алоқадорлигини самарали ташкил этиш фактори муҳим бўлган ташкилий тизим инсон-машина тизими дейилади.

Масалан: автомобил-ҳайдовчи, самолёт-пилот, компьютер-фойдаланувчи ва ҳ.к.