2-маъруза: Тизимларнинг тарихи. Ахборот тизимларининг терминологияси

Техник тизим-ягона конструктив ўзаро алоқадор ва ўзаро ҳаракатда бўлган объектлар мажмуаси бўлиб, у берилган натижаларга эришиш масалалари учун мақсадга йўналтирилган функцияларни амалга оширишга бағишлангандир.

Тизим ташқи таъсирга нисбатан турғун бўлиши учун у турғун структурага эга бўлиши керак. Структурани мақсадга йўналтирилган тарзда жорий этиш масаласи тизимнинг конкрет вазифаларидан келиб чиққан ҳолда ечилиши керак.

Тизимнинг ташқи муҳит бўйича:

-очиқ

-ёпиқ.

Ёпиқ тизим учун унинг ҳар бир элементи фақат тизим ичидаги элементлар билан алоқада бўлади.

Ёпиқ тизим учун унинг ҳар бир элементи фақат тизим ичидаги элементлар билан алоқада бўлади.

Изоляция қилинган тизимлар деярли йўқлигини ҳисобга олсак, бундай тизимларни абстракт дейиш мумкин.

Ўзгарувчиларни тавсифлаш бўйича:

-сифатли ўзгарувчилар билан (фақат мазмунли тавсифлаш);

-сонли ўзгарувчилар билан (дискрек ёки узлуксиз мавжуд ўзгарувчиларни сонли тарзда тавсифлаш);

-аралаш (сонли-сифатли тавсифлаш).

Тизим фаолияти қонунини тавсифлаш типи бўйича:

-“қора қутти” типли (тизим фаолиятининг қонунияти умуман ноъмалум, фақат кириш ва чиқиш хабарлари маълум);

-параметрлаштирилмаган (қонун тавсифланмаган);

-параметрлаштирилган (параметрлар аниқлигигача қонун маълум);

-“оқ қутти” типли (тизим фаолияти қонуни тўла маълум).

Тизимни (тизим ичини) бошқариш усули бўйича:

Тизимни (тизим ичини) бошқариш усули бўйича:

-тизимнинг ташқарисидан бошқарилувчи (қайта алоқасиз, ростлагичли, структурали тарзда бошқарилувчи, ахборотли ёки функционал);

Ичкаридан бошқарилувчи (ўз-ўзини бошқарувчи ёки ўз-ўзини ростловчи-дастурий бошқарилувчи, автоматик тарзда ростлагувчи ва ҳ.к.);

-комбинациялашган бошқарилувчи (автоматик, ярим автоматик, автоматлаштирилган, ташкиллаштирилган).

Объектларни акслантириш бўйича:

-техник (бизни ўраб турган);

-билогик;

-иқтисодий.