2-маъруза: миллий ва хорижий адабий таълими методикасининг қиёсий таҳлили

Вебинар методи.
Бугун масофавий таълимнинг яна бир тури
«webinar»webinar» (Kenneth1998 йилда бу термин мулоқатга киритилди) технология
вужудга келди. Вебинар технология ўқитишни web 
–
технология
асосида интерактив ҳолда ташкил этишни назарда тутади. Бу
технология нафақат тингловчиларга ахборотни етказади, балки улар
билан мулоқотга киришиш (Kennethоғзаки, ёзма) имконини яратади, яъни
семинар кўринишида фикрларни алмашиш, ўз фикрини баён этиш
мумкин. Бошқача қилиб айтганда интернет тармоғи асосида ташкил
33

---

этилувчи таълим ҳам субъект-субъект парадигмасига ўтмоқда.
Вебинар
 
усулида
 
дарс семинар ёки конференция Интернет
орқали бир вақтда ҳозир бўлган тингловчилар билан аудио видео (Kennethва
аввалги постларда санаб ўтилган кўплаб интерактив имкониятлар)
билан жонли олиб борилиб ушбу дарс кейинги фойдаланишлар учун
ёзиб олиниши мумкин бўлса-да, бутун ўқув ёки курс жараёнидаги
дарслар ягона платформа доирасида ўзаро узвий боғланмайди, яъни
алоҳида-алоҳида бир марталик дарслар бўлади дейиш мумкин.
Эвристик ўқитиш методи.
Эвристик 
ўқитиш 
методини
қўллашда ўқитувчи ўқувчилар билан ҳамкорликда ҳал этилиши
зарур бўлган масалани аниқлаб олади.Ўқувчилар эса мустақил
равишда таклиф этилган масалани тадқиқ этиш жараёнида зарурий
билимларни ўзлаштириб оладилар ва унинг ечими бўйича бошқа
вазиятлар билан таққослайди. Ўрнатилган масалани ечиш давомида
ўқувчилар илмий билиш методларини ўзлаштириб тадқиқотчилик
фаолиятини олиб бориш кўникмаси тажрибасини эгаллайдилар.
Таълим жараёнида тадқиқотчилик ўқитиш методини қўллашда
ўқитувчи ва ўқувчилар томонидан қуйидаги ҳаракатлар амалга
оширилади:
Ўқитувчи фаолиятининг тузилмаси
- ўқувчиларга ўқув муаммосини таклиф этиш;
- ўқувчилар билан ҳамкорликда тадқиқот масаласини ўрнатиш;
- ўқувчиларнинг илмий фаолиятини ташкил этиш
Ўқувчи 
фаолиятининг 
тузилмаси
-
ўқув 
муаммолари 
моҳиятини 
англаб 
олиш;
- -- тадқиқот муаммосини ўқитувчи ва ўқувчилар билан биргаликда
ўрнатишда фаоллик кўрсатиш;
- уларни ечиш усулларини топиш;
- тадқиқий масалаларни ечиш усулларини ўзлаштириш
Эвристик метод ўқитувчилардан ижодий хусусият касб этувчи
юқори даражадаги билиш фаолиятини ташкил эта олиш кўникма ва
малакаларига эга бўлишни тақозо этади. Бунинг натижасида ўқувчилар
мустақил равишда янги билимларни ўзлаштира оладилар. Улар одатда
юқори синф ўқувчиларининг ўзлаштириш даражаларини ҳисобга
олган 
ҳолда 
маълум 
ҳолатларда 
қўлланилади. 
Ушбу
методлардан 
бошланғич 
синфларда 
фойдаланиш амалиётчи-
ўқитувчиларнинг 
фикрларига 
кўра 
бирмунча 
мураккаб
ҳисобланади. 
Бироқ 
узлуксиз 
таълим 
тизимига 
шахсга
йўналтирилган таълимни фаол жорий этишга йўналтирилган
ижтимоий ҳаракат амалга оширилаётган мавжуд шароитда ушбу
йўналишдаги лойиҳаларни тайёрлаш ўзига хос долзарб аҳамиятга эга
бўлиб бормоқда. Шунга қарамасдан, бу тасниф мактаб амалиётида
бирмунча кенг тарқалган ва педагогик ҳамжамият томонидан
эътироф этилган.
Шунингдек, буюк дидакт И.Я.Лернер асарлари асосида илмий
35

---

тадқиқот ҳам амалга оширилган.
Хорижий таълимда сўнгги йилларда бир қатор атамалар
кенг ишлатилмоқда. Буларга тьютор, эдвайзер, фасилитатор ва
модератор тушунчалари киради.