2-ma’ruza mavzu: algoritmlash va dasturlashning asosiy tushunchalari

---

2-MA’RUZA 
 
MAVZU: ALGORITMLASH VA DASTURLASHNING ASOSIY 
TUSHUNCHALARI
 
Reja: 
1.
Unar va ternar operator;
2.
Statik operator (sizeof); 
3.
Kompilyator va uning turlari; 
4.
Qiymat o‘zlashtirish operatorlari va ularning ishlash usullari; 
5.
Format modifikatorlari: printf(), scanf() funksiyalari; 
6.
 
Preprotsessor direktivalari.
 
Kalit so‘zlar: 
Algoritm, kompilyator, sizeof, ternar, preprotsessor direktivalar
 
 

---

Algoritm — ijrochi uchun ma’lum bir masalani yechishga qaratilgan 
ko‘rsatmalarning aniq ketma-ketligi. 
“Algoritm” so‘zi O‘rta Osiyolik buyuk matematik Al-Xorazmiyning nomi bilan 
bogʻliq. Al-Xorazmiyning nomini lotincha ifodasi — Algorithm. Algoritm — 
informatika va matematikaning asosiy tushunchalaridan hisoblanadi. 
“Algoritm ijrochisi”. 
Algoritm ijrochisi — algoritmda ko‘rsatilgan buyruqlarni bajara oladigan abstrakt 
yoki real (texnik, biologik yoki biotexnik) tizim. 
Algoritmlarga xos xususiyatlar:

oddiy harakatlar;

buyruqlar tizimi.
Buyruqlar tizimi. Har bir ijrochi faqatgina ushbu ijrochi tushunadigan 
buyruqlarni (ya’ni, ijrochi bajaradigan buyruqlar ro‘yxatiga mansublarni) bajara oladi.
Ijrochi buyruqlarni bajarish jarayonida oddiy harakatlarni bajaradi.
Odatda ijrochiga algoritmning maqsadi ma’lum bo‘lmaydi. Shuning uchun ijrochi 
“nimaga” va “nima uchun” degan savollarni bermaydi. 
Informatikada algoritmlarning universal ijrochisi bo‘lib kompyuterlar hisoblanadi. 
Algoritmning xossalari 
Algoritmlarning asosiy xossalari quyidagilardan iborat: 
Tushunarlilik. Algoritm ijrochisi buyruqlar ketma-ketligini qanday bajarishni 
aniq bilishi kerak.
Diskretlilik. Algopitm ijrochisi masalani yechish jarayonini alohida va sodda 
qadamlar ketma-ketligini bajarish deb tushunishi kerak.
Aniqlik. Algoritmning har biri qoidasi, undagi amallar va buyruqlar bir ma’noli 
bo‘lishi kerak. Shu xossaga asosan algoritm ijrochisi buyruqlar ketma-ketligini 
mexanik bajarish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Natijaviylik. Bu xossaning mazmuni shundan iboratki, har qanday algoritmning 
ijrosi oxir-oqibat ma’lum bir yechimga kelishi kerak.

---

Ommaviylik. Masalani yechish algoritmi umumiy hollar uchun yaratiladi, ya’ni 
faqatgina boshlangʻich qiymatlari bilan farqlanuvchi bir turdagi masalalar sinfi uchun 
tuziladi. Bunda boshlangʻich qiymatlar algoritmning qiymatlar qabul qilishi mumkin 
bo‘lgan sohadan olinadi.