2-ma’ruza mavzu: algoritmlash va dasturlashning asosiy tushunchalari

ketma-ketlik (chiziqli) , tarmoqlanish, takrorlanish (takrorlash)
 
1. Chiziqli algoritm tuzilmasi ketma-ket bajariladigan buyruqlar tizimidan iborat 
bo‘ladi:
Amallar 
Blok-sxema 
1-amal 
2-amal. . . . 
1-amal 
2-amal 
n-amal 

---

.
n-amal 
2. Tarmoqlanish. Bu tuzilma shart bajarilishi natijasiga qarab (ha yoki yo‘q) 
algoritmni bajarish yo‘nalishini belgilaydi.
Tarmoqlanish tuzilmasi to‘rtta ko‘rinishda bo‘lishi mumkin:

agar-u holda;

agar-u holda-aks holda;

shartlar ketma-ketligi agar-u holda; 

shartlar ketma-ketligi agar-u holda-aks holda. 
Algoritmik til 
Blok-sxema 
1. agar-u holda 
agar shart 
u holda amal 
tamom 
2. agar-u holda-aks holda
Agar shart 
u holda 1-amal 
aks holda 2-amal 
tamom
3. tanlash 

---

 Tanlash 
agar 1-shart: 1-amal 
agar 2-shart: 2-amal 
. . . . . . . . . . . . 
agar N-shart: N-amal 
tamom 
4. tanlash-aks holda 
Tanlash 
Agar 1-shart: 1-amal 
Agar 2-shart: 2-amal 
. . . . . . . . . . . . 
agar N-shart: N-amal 
aks holda N+1 amal 
tamom 
Agar 
buyrugʻiga misollar 
Algoritmni so‘zlar 
yordamidagi ifodasi 
Blok-sxema ko‘rinishidagi ifodasi 
Agar x > 0 
u holda y := sin(x) 
tamom 
Agar a > b 
u holda a := 2*a; b := 1 
aks holda b := 2*b 
tamom 

---

 Tanlash 
Agar n = 1: y := sin(x) 
Agar n = 2: y := cos(x) 
Agar n = 3: y := 0 
Tamom 
Tanlash 
agar a > 5: i := i+1 
agar a = 0: j := j+1 
aks holda i := 10; j:=0 
tamom 
3. Takrorlash tuzilmasi buyruq, ko‘rsatma va amallarni ko‘p marotaba bajarilishini 
ta’minlaydi. Takrorlashni ta’minlashning asosiy turlari ushbu jadvalda ko‘rsatilgan: 

---

Ogʻzaki so‘zlar orqali 
Blok-sxema tilida 
Toki 
takrorlash turi
Toki so‘zidan keyin keluvchi shart bajarilgunga qadar takrorlash tanasida 
ko‘rsatilgan buyruqlar bajariladi. 
Takrorlash boshi toki shart 
Takrorlash tanasi (buyruqlar ketma-ketligi) 
Takrorlash oxiri 
Uchun 
takrorlash turi
Takrorlash o‘zgaruvchisi (takrorlash parametri) barcha qiymatlarni qabul 
qilgunga qadar takrorlash tanasida ko‘rsatilgan buyruqlar bajariladi. 
Takrorlash boshi i uchun 1 dan 2 gacha 
Takrorlash tanasi (buyruqlar ketma-ketligi) 
Takrorlash oxiri 
 
Toki 
va 
uchun 
buyruqlariga misollar 
So‘zlar orqali 
Blok-sxema orqali 
Takrorlash boshi toki i <= 5 
S := S+A[i] 
i := i+1 
takrorlash oxiri 
I=1,
2 
Takrorlash tanasi 

---

Takrorlash boshi i uchun 1 
dan 5 gacha 
X[i] := i*i*i 
Y[i] := X[i]/2 
takrorlash oxiri 
Binar amallar additiv ya’ni + qo‘shish va – ayirish amallariga, hamda multiplikativ, 
ya’ni * ko‘paytirish, / bo‘lish va % modul olish amallariga ajratiladi.
Butun sonni butun songa bo‘lganda natija butun songacha yaxlitlanadi.
Misol uchun, 20/3 = 6; (-20)/3 = -6; 20/(-3) = -6.
Unar amallarga ishorani o‘zgartiruvchi unar minus “–” va unar plyus “+” amallari 
kiradi. Bundan tashqari inkrement “++” va dekrement “--” amallari ham unar 
amallarga kiradi.