2-ma’ruza. Kompleks birikmalarning sinflanishi. Verner-Miolati qatori

Kompleks birikmalarning eritmadagi elektr o’tkazuvchanligi

Kompleks birikmalarning elektr o’tkazuvchanligini o’rganish ularni muhim o’rganish usullaridan biri bo’lib qolmoqda. Odatda, bu usul elektrolit tipini aniqlashda yordam beradi va bu bilan ichki sfera tuzilishi haqida mulohaza yuritishga imkon yaratadi. Agar kompleks birikma erituvchi bilan ta’sirlashmasa, individual holda barqaror bo’lsagina, ularni bu usul bilan o’rganish mumkin. Eritmada kompleks birikma dissotsilanganda kompleks ion va tashqi sfera ionlarga parchalanadi:

K₂[PtCl₄] ↔ 2 K⁺ + [PtCl₄]^2
Kompleks ion kuchsiz elektrolitdek bosqichma-bosqich sekin parchalanadi:
PtCl₄^2 ↔ PtCl₃^ + Cl^
PtCl₃^ ↔ PtCl₂⁰ + Cl^
PtCl₂ ↔ PtCl⁺ + Cl^
PtCl⁺ ↔ Pt²⁺ + Cl^
Ammo, kompleks birikmalar ichki sferasining dissotsilanishi oqibatida markaziy ionning koordinatsion qurshovi o’zgarmaydi, ya’ni bo’shagan o’rin erituvchi molekulasi bilan to’ldiriladi:
[PtCl₄]^2 + n H₂O ↔ [Pt(H₂O)Cl₃]^ + Cl^ + n-1 H₂O va hokazo.
Kompleks birikmalarning dissotsilanishi solvatlanish bilan birga kechadi.
Organik erituvchilarda molyar elektr o’tkazuvchanlik

Kompleks birikmalarning suvli eritmadagi elektr o’tkazuvchanligini aniqlash juda keng ishlatiladi, ammo bu erituvchining kamchiliklari ham bor. Suv molekulasining koordinatsion bog’ hosil qilishga moyilligi katta bo’lgani uchun ichki sferadagi ligandlarning o’rnini egallaydi. Organik ligandlar bilan olingan kompleks birkmalarning ko’pchiligi suvda erimaydi, ammo ular organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Organik erituvchilarni tanlashda ularning yuqori dielektrik doimiyligi va past qovushqoqligiga e’tibor beriladi. Eritma tayyorlashdan avval, dastlab organik erituvchi haydab tozalanishi, quritilishi va degazatsiya qilinishi shart.

Elektr o’tkazuvchanlikni aniqlashda ishlatiladigan organik erituvchilar

Erituvchi	Dielektrik doimiyligi	Solishtirma elektr o’tkazuvchanlik, Om^^1^. sm^2
Atseton Nitrometan Nitrobenzol Metanol Etanol Atsetonitril DMFA DMSO	20,7 35,9 34,8 32,6 24,3 36,2 36,7 46,6	5,8