2 лаборатория иши

Disklarning fizikaviy strukturasi 

Diskning  hajmi  diskovodning  xarakteristikasi  va  operatsion  sistema 

xususiyatlariga  bog’liq,  biroq  disk  tuzilishi  asosan,  doim  unda  saqlanadigan 

ma`lumotlarning doimo kontsentrik o’ralgan (zichlik deyiladi) ko’rinishdagi va har 

bir  yo’lakdagi  sektorlarning  umumiy  o’lchamiga  bog’liq,.  Zichlik  diskdan  diskka 

o’zgarishi mumkin. Masalan, ikkilangan zichlikli standart disketalarda 40 ta yo’lak 

bilan  ishlash  mumkin,  shu  bilan  bir  vaqtda  xuddi  disketalarda  uch  marta 

kuchaytirilgan  zichlikdagi  80  ta  yo’lak  bilan  ham  ishlash  mumkin.  5  dyuymli 

standart  IBM  PC  disketlar  uchun  har  bir  yo’lakning  joylashishi  va  diskning 

foydalaniladigan 

tomonlari 

soni-diskovod 

va 

disketlarning 

konstruktiv 

xususiyatlari  o’zgarmasligi  lozim.  Biroq,  sektorlarning  o’lchami,  joylashishi  va 

soni  disketning  har  bir  yo’lagida  dastur  asosida  boshlang’ich  (birinchi)  taqsimot 

---

 

18 

(formatlash)  beriladi.  Taqsimot  yoki  operatsion  sistema  yordamida  yoki  ROM 

BIOS  funktsiyasiga  mos  keladigan  munosabat  yordamida  bajariladi.  Biz  bu 

mavzuda  asosan  DOS  operatsion  sistemasiga  qabul    qilingan  formatlarni  ko’rib 

chiqamiz.  Maxsus  sxemalarni  ROM-  BIOS  yordamida  formatlash  disketlardan 

nusxa ko’chirib olishdan muhofaza qilish uchun mo’ljallangan. 5 dyuymli disketlar 

sektorlarining  o’lchamlari  BIOSning  standart  funktsiyalarini  saqlaydi:  128,  256, 

512  ki  1024  bayt.  DOS  operatsion  sistema  1,0  versiyadan  3.1  versiyagacha  512 

bayt  o’lchamli  sektorga  ishlatiladi  va  oxirigacha  shunday  bo’ladi.  Birok, 

sektorning  avvalgi  o’lchamida  ishlatiladigan  har  qanday  dastur  kelgusida  bu  

o’lchamini  o’zgartirishi  lozim.  Disket  rostdanam  ikki  tomonga  ega  bo’lib,  ikki 

tomonidan  ham  yozuv  uchun  foydalanish  mumkin.  Qattiq  disklar  bir  tomondan 

yoki ko’prok disk plastinkalaridan iborat bo’ladi, shuning uchun qattiq disk 2 yoki 

undan  ortik  tomondan  iborat.  Masalan,  XT  modelida  o’rnatilgan  disk  2 

plastinkadan iborat va barcha 4  tomoni ham ishlaydi.