2 лаборатория иши

1-Расм.  Ташқи хотира структураси 

 

---

 

16 

Tashqi  xotira,  yoki  tashqi  eslab  qolish  qurilmalari  juda  xilma-xildir. 

Ularni  juda  ko’p  belgilariga  ko’ra  sinflash  mumkin:  turiga  ko’ra,  qurilishiga 

ko’ra, yozish yoki o’qish tartibiga ko’ra va hokazo. 

Informatsiya  tashuvchi.  -  informatsiyani  saqlashga  qodir  bo’lgan 

ob`ektdir.  Tashqi  informatsiya  tashuvchilar  ularga  yozish  va  o’qish  tartibiga 

ko’ra  2  xilga  bo’linadi:  ketma-ket  uslubdagi  yoki  to’g’ridan-to’g’ri  yozish  va 

o’qish  mumkin  bo’lgan  qurilmalar.  Disklar  to’g’ridan-to’g’ri  murojaat  qilish 

mumkin  bo’lgan  qurilmalar  turkumiga  kiradi.  To’g’ridan-to’g’ri  murojaat 

deganda diskning ixtiyoriy yo’li yoki uning qismiga informatsiyani bevosita 

yozish yoki o’qish tushuniladi. 

Diskda  informatsiya    jamlovchilar  xilma-xil  bo’lib  ularni  quyidagicha 

turkumlash mumkin: 

-

 

yumshoq disklarda jamlovchilar (disketalar, NGMD); 

-  qattiq disklarda jamlovchilar(vinchester,NJMD); 

-

 

Bernulli    effektidan  foydalanuvchi  almashtiriladigan  qattiq  magnit 

disklar; 

-

 

Floptik disklarda jamlovchilar; 

-

 

juda yuqori zichlikda yozuvlarni saqlovchilar, VHD-jamlovchilar; 

-

 

Optik-kompakt disklarda jamlovchilar CD-ROM; 

-

 

Magnit-optik disklar (HMOD) va boshqalar. 

Quyidagi jadvalda disk jamlovchilarining solishtirma tavsifi ke ltirilgan: 

 

Jamlovchi 

turi 

Hajmi 

Mbayt 

Murojaat 

vaqti 

Transfer Kb/s 

Murojaat turi 

NGMD 

1,2-1,44 

65-100 

150 

O’qish/yozish 

Vinchestr 

250-4000 

8-20 

500-3000 

O’qish/yozish 

Bernulli 

20230 

20 

500-2000 

O’qish/yozish 

Floptik 

20,8 

65 

100-300 

O’qish/yozish 

VHD 

120-240 

65 

200-600 

O’qish/yozish 

CD-ROM 

250-1500 

15-300 

150-1500 

Faqat o’qish 

HMOD 

128-1300 

15-150 

300-2000 

O’qish/yozish 

 

Disk turi unga yopishtirilgan yorliqda akslangan bo’ladi va kuyidagilardan 

biri bo’lishi mumkin: 

-SS/SD - bir tomonli va oddiy zichlikda 

-SS/DD - bir tomonli va ikkilangan zichlikda 

-DS/SD - ikki tomonli va ikkilangan zichlikda 

-DS/DD - ikki tomoili va ikkilangan zichlikda 

-DS/HD - ikki tomonli va yukori zichlikda 

Qattiq magnit disklardagi jamlovchilar. 

Qattiq magnit disklar bugungi kunda eng ko’p tarqalgani "vinchester" tipidagi 

disklardir.  Bu  jamlovchilarda  bir  yoki  bir  nechta  alyuminiy  qotishmalardan 

tayerlangan  qattiq    disk  bir  o’qqa  mahkamlanadi  va  u  magnit  boshchalar  bilan 

---

 

17 

birgalikda  germetik  yopiq  g’ilofga  o’rnatnladi.  Bu  disklarning  hajmi  yumshoq 

disklarga nisbatan bir necha ming marta ko’p va ular katta tezlikda ishlaydi. 

Zamonaviy  vinchesterlarda  hududiy  yozuv  usuln  ishlatiladi.  Bunda  disk 

fazosi bir necha hududlarga bo’linadi. Bu usul vinchesterlar hajmini 30% ga oshirish 

imkonini berdi. 

Disk  birinchi  marta  ishlatilishidan  oldin  u  albatta  formatlanishi  kerak.  Bu 

formatlash  fizik  yoki  quyi  saviyada  formatlash  bo’lib  unda  diskka  xizmat  qiluvchi 

ma`lumotlari  yoziladi,  ya`ni  yo’llar,  sektorlar  va  klasterlar  hosil  qilinadi.  Quyi 

saviyada formatlashda buzilgan sektorlar yopib quyiladi. 

Hozirgi  kunda  keng  tarqalgan  interfeys  ATAtta-chment  (ATA-IDE)  - 

yig’uvchining  hajminn  504  Mbayt  bilan  chegaralaydi  (16  magnit  bosh  *  1024 

tsilindr  *  512  bayt  =  504  Mbayt)  Fast  ATA-2  interfeysi  yoki  Enhanced 

IDE(EIDE)  2500  gacha  hajm  berishi  mumkin.  EIDE  yordamida  kompyuterga  4 

tagacha  vinchester  o’rnatilishi  mumkin.  ATA  va  ATA-2  bilan  birgalikda  hozirgi 

kunda  SCSI  va  SCSI-2  ishlatiladi.  Ularning  asosiy  yutug’i  juda  katta  tezlikda 

ishlashni taminlashdir. 

Shaxsiy  kompyuterda  odatda  bir  yoki  bir  nechta  vinchesterlar  ishlatiladi. 

Operatsion  tizimlarda  dastur  yo’li  bilan  bitta  vinchester  bir  nechta  mantiqiy 

disklarga bo’linishi mumkin.