2-laboratoriya ishi tashqi alomatlari bo‘yicha tabiiy jinslarni tashkil etuvchi minerallarni aniqlash va ta’riflash

Ball 
Moos shkalasi 
Almashtiruvchi ( o’xshash) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
talk 
gips 
kalsit 
flyuorit 
apatit 
ortoklaz 
kvars 
topaz 
korund 
olmos
yumshoq qalam 
toshli tuz 
latun chaqa 
temir mix 
shisha 
po’lat pichoq, igna 
egov
- 
- 
- 
rang
- kimyoviy tarkibiga va turli elementlar aralashmalari ulushiga 
bog’liq. Hayotda uchraydigan jismlar ranglari bilan solishtirish orqali 
aniqlanadi; 
yaltiroqlik (blesk)
- mineral sirtidan yorug’lik qaytadi. Yaltiroqlikning 
quyidagi turlari mavjud: metallik, olmosli, shishiali, shoyisimon, yog’li, xira; 
tiniqlik (prozrachnost)
- mineralning o’zidan yorug’lik nurlarini o’tkazish 
qobiliyati. Tiniqlik yuqori, o’rtacha, kuchsiz va umuman yo’q bo’lishi 
mumkin; 
ulanish tekisligi (spaynost)
- mineral sinishi natijasida ma'lum yo’nalishlar 
bo’yicha silliq va yaltiroq sirt tashkil qiladi; 
sinish (izlom)
- mineral parchasi sirti ko’rinishi. Siniq parchalarining 
ko’rinishlari: 
tekis, notekis, sirtda o’yiq joylar paydo bo’ladi 
(chig’anoqsimon), o’tkir tig’li, mayda zirapchali; 
zichligi (plotnost)
– hajm birligidagi mineral massasi. Zichligi bo’yicha 
minerallar quyidagicha taqsimlanadi: yengil – 2,5g/sm
3
, o’rtacha zichlikdagi 
- 2,5 dan 4g/sm
3
, og’ir - 4g/sm
3
dan ortiq; 
kislota bilan reaksiyaga kirishganda
– qaynaydi yoki parchalanib ketadi; 
suvda erishi
– minerallarning suvda erish qobiliyati. 1 litr suvda eritilgan 
mineralning miqdoriga qarab quyidagicha taqsimlanadi:
yengil eruvchan
– eruvchanlik 10
g/l
dan ko’proq, o’rta eruvchanlik 1 dan 
to 10
g/l
gacha, qiyin eruvchanlik 0,01 dan to 1
g/l
gacha, erimaydigan 0,01
g/l
dan kam.