2-лаборатория иши суюқликлар сарфини ўлчаш ва назорат қилишни ўрганиш

Суюқлик миқдорининг хажм миқдор ўлчагичлари
Хажм миқдор ўлчагичларининг ишлаш принципи ўлчаш камерасидан босимлар фарқи таъсирида сиқиб чиқарилаётган маълум хажмдаги суюқлик хажмини ўлчашга ва бу ўлчаш натижаларини жамлашга асосланган. Механик қўшимчалари йўқ бўлган мухит миқдорини ўлчашда қўлланилади. Қовушқоқлиги жуда катта бўлган маҳсулотларнинг миқдорини ўлчашда, одатда, бу асбоблар буғ қобиғига эга бўлади.

3-расм. Хажм миқдор ўлчагичларининг иш принципи
Хажм миқдор ўлчагичлари сифатида овал тишли ғилдираклари бор миқдор ўлчагичлардан фойдаланилади. Уларда, суюқлик миқдор ўлчагичдан ўтиши жараёнида, овал ғилдиракларни айлантириш учун ўзининг маълум миқдордаги энергиясини йўқотади. Кираётган оқимга нисбатан овал ғилдиракларнинг жойлашишига қараб, улар навбатма-навбат бошловчи ёки эргашувчи бўлиши мумкин. Овал ғилдиракларнинг айланиши натижасида эса, овал ғилдирак ва миқдор ўлчагич деворлари орасида даврий равишда маълум хажмдаги суюқлик ажратилиб олинади. Бунда, ғилдиракнинг бир матра айланишида шундай хажмдан тўрттаси ажратиб олинади.
Миқдор ўлчагичдан ўтган суюқлик миқдори, овал ғилдираклар айланиш сонига қараб аниқланади. Ғилдиракларнинг I холатида, суюқлик ўнг ғилдиракни соат стрелкаси йўналиши бўйича айлантиради, у эса, чап ғилдиракни соат стрелкаси йўналишига тескари йўналишда айлантиради. Бу холатда ўнг ғилдирак маълум (G_Т) хажмдаги суюқликни ажратади.
Ғилдиракларнинг II холатида чап ғилдирак янги G₂ хажмни ажратабошлайди, ўнг ғилдирак эса, ажратилган суюқлик хажмини G₁ миқдор ўлчагичдан сиқиб чиқаришда давом этади. Бу холатда айлантириш моменти иккала ғилдиракга берилади. Ғилдиракларнинг III холатида энди чап ғилдирак бошловчи бўлади. Бунда у G₂ хажмдаги суюқликни ажратиб бўлиб, ўнг ғилдиракни соат стрелкаси йўналиши бўйича айлантиради. Ғилдиракларнинг кейинги айланишлари аввалги холатларга ўхшаш бўлиб, G₂ ва G₃ суюқлик хажмлари ажратиб олинади ва хакозо.
Хар хил трубапровод диаметрлари учун ва босимлар (1,6 МПа) учун мўлжалланган турлари ишлаб чиқилади. Ўлчаш хатолиги-0,5%.