2-kurs studenti Perdebaeva Aykúmisdıń Sanlı hám xabar texnologiyaları páninen

Ómirlik cikl modeli túrleri olardıń abzallıqları hám kemshilikleri

Ómirlik cikli modeller formasında ańlatılıwı múmkin. Ómir cikl modelleri degende, informaciya texnologiyaların islep shıǵıw processindegi málim dáwir túsiniledi. Házirgi kúnde kaskadlı hám siparal modeller ómir cikliniń tiykarǵı keń tarqalǵan modellerinen esaplanadı.
Programmalıq sistemanıń dáslepki islep shıǵılǵan modellerinen biri sarqırama modeli (waterfall model) yamasa kaskadlı model klassik model esaplanıp, 70-80 jıllarda keń tarqalǵan edi. Bunda joybar basqıshlarǵa bólnip, birinshi basqısh orınlanǵannan keyin onnan keyingi basqıshqa ótiledi. Hár bir basqısh tamamlanǵanda ol tolıq hújjetlestiriledi hám joybarshılar bul hújjetlerden keyingi basqıshda paydalanadı. “Sarqırama” modelinde hár bir basqısh tawsılǵannan keyin kózden keshiriledi hám tekseriledi. Eger qandayda bir qáte, kemshilik anıqlansa, keyingi basqıshqa ulıwma ótilmeydi, bálki aldınǵı basqıshdaǵı qáteler kórip shıǵıladı.

2- súwret. Programma támiynatın islep shıǵıwdıń kaskadlı (“sarqırama”) modeli
Eger informaciya sistemasın joybar retinde súwretlesek, onda islep shıǵıwdıń kaskadlı modelin tómendegishe sáwlelendiriw múmkin:
Birinshi etapda sheshiliwi kerek bolǵan mashqala boyınsha buyırtpashı talapları uyreniledi. Bul etap nátiyjesi texnikalıq tapsırma bolıp esaplanadı.
Ekinshi etapda texnikalıq tapsırmada berilgen talaplar boyınsha joybar sheshimleri tayarlanadı. Bul etap nátiyjesi joybardı ámelge asırıw ushın kerekli hújjetlerdiń kompleksi bolıp esaplanadı.
Úshinshi etap joybardı ámelge asırıw esaplanadı. Bunda joybar hújjetleri tiykarında programma támiynatı jaratıladı. Bul etap nátiyjesi tayın programmalıq ónim bolıp esaplanadı.
Tórtinshi etapda tayın programmalıq ónimdiń texnikalıq tapsırmaǵa sáykesligi tekseriledi. Tájiriybede ayırım kemshilikler kórinip qalıwı múmkin hám olar dúzetiledi.
Aqırǵı beshinshi etap tayın ónimdi buyırtpashıǵa jetkiziw. Bunda ónimniń buyırtpashıǵa jetkizilgenligi hújjetlestiriledi.

3- súwret. Kaskad modeli etaplarınıń grafikalıq kórinisi

Klassik model esaplanǵan kaskadlı model basqarıw ushın júdá qolaylı esaplanadı. Bul model keyingi faza islewi baslanıwınan aldın qálegen faza jumısı tamamlanıwın názerde tutadı. Hár bir basqıshdan keyin hámme orınlanǵan jumıslar qayta kóriledi hám hújjetlestiriledi. Hár qaysı waqıtta jaratılıw procesi qaysı dárejege jetkenligi ayqın kórinedi.

Kaskadlı modeldiń basqa modellerden ózine tán ústemlik tárepleri:

• 
  Hár bir etap aqırında orınlanıw nátiyjeleri bolǵan joybar hújjetleri tayarlanadı. Aqırǵı etaplarda paydalanıwshıǵa kórsetpeler da tayarlanadı.
  
• 
  Logikalıq izbe-izlik orinlanatuǵın jumıslardıń tamalanıw waqıtı hám oǵan ketetuǵın ǵarejetlerdi jobalastırıwǵa imkan beredi.
  
• 
  Kaskadlı model kóbinese injinerlik waziypalaın orınlawda óziniń unamlı táreplerin kórsetedi.
  

Kaskadlı modeldiń basqa modellerden ózine tán kemshilik tárepleri:

• 
  Nátijeni alıw ushńn joybar aqırına shekem kútiw kerek.
  
• 
  Bir etapda jol qoyılǵan kemshilikler keyingi etaplardaǵana bilinedi, keyingi etapǵa ótilgende bolsa aldınǵı etap hújjetlestirilgen boladı.
  
• 
  Buyırtpashı aralıq etap nátiyjelerin kórmeydi.
  
• 
  Táwekelshilik joqarı dárejede hám kiritilgen aqsha toplanıwı qáwip astında qaladı
  
• 
  Etaplarda tabılǵan kemshilikler onı basqarıwda da qıyınshılıqlar tuwdıradı.
  

Dástúriy “sarqırama” modeliniń kúshli hám kúshsiz tárepleri tómendegi kestede keltirilgen:
1-keste