2-kurs, кечки O‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Old ko‘makchilar

Umumiy tavsif

Old ko‘makchilar (predloglar) (前置词qianzhici) – sub’ek­tiv-ob’ektiv, makon, zamon va maqsad munosabatlarini anglatuv­chi yordamchi so‘zlardir. Ko‘makchilar gapning uyushib kelmagan gap bo‘­lak­lari: kesim va to‘ldiruvchi, kesim va hol o‘rtasidagi muno­sabatlarni ifodalaydi.

Xitoy tilidagi ko‘makchilar fe’llarning hosil shakl (deri­vat)lari hisoblanadi. Grammatikalash jara yonida bularning ba’­­zilari mos keladigan fe’llarning zamon shakllariga ega bo‘ldi: 为了weile，为着weizhe - uchun, haqi uchun. Ko‘makchilar fe’l­­­larning ba’zi sintaktik xususiyatlarini saqlab qolgan. Masalan, kesimga nisbatan prepozisiyada to‘ldiruvchi yoki ko‘mak­chili hol kelsa, inkor yuklamasi kesimdan oldin emas, ko‘makchi­dan oldin qo‘yiladi.

Xitoy tilidagi ko‘makchilar aksariyat holatlarda o‘zi hosil bo‘lgan fe’llar bilan birga joylashadi: 在 zai – joylashmoq va 在 zai - ichida, ustida; 到 dao – kelmoq, yetib kelmoq, va 到 dao –gacha, ga, tomonga; 向 xiang –qaragan bo‘lib, 向 xiang – ga, ro‘pa­rasida, qarshisida.

Ba’zi holatlarda fe’l va ko‘makchiga xos bo‘lgan vazifalarni farqlash etimologik ohangdagi farqlarga asoslanadi.