2. Жуфт корреляцион боғланиш зичлигини ўлчаш ва унинг регрессия тенгламасини тузиш

Регрессион таҳлил
Режа:
1. Ижтимоий-иқтисодий ходисалар ва жараёнлар ўртасидаги сабаб-оқибат боғланишларни статистик ўрганиш зарурлиги.
2. Жуфт корреляцион боғланиш зичлигини ўлчаш ва унинг регрессия тенгламасини тузиш.
3. Жуфт корреляцион боғланишни ранглар корреляцияси ёрдамида ўрганиш.
4. Гуруҳланган маълумотлар бўйича жуфт корреляцион боғланиш регрессия тенгламасини тузиш.
5. Кўп омилли корреляцион-регрессион таҳлил асослари.

Реал ижтимоий-иқтисодий воқеликда ҳодисалар ўртасидаги боғланишлар кўплаб омилларга боғлиқ бўлганлиги сабабли бирон-бир сабабга кўра ўзгараётган ҳодисага таъсир этувчи асосий омил аниқланиши зарур. Бунинг учун бошқа омиллар таъсири мавҳумлаштирилади (абстракцияланади).

Абстракциялаш усули икки белги ўртасидаги боғланишни (жуфт корреляция) таҳлил этишда кенг қўлланилади. Аммо ўрганилаётган ҳодисалар қанчалик мураккаб бўлса, уларга таъсир этувчи омиллар ва сабабларни аниқлаш шунчалик қийин бўлади.
Ижтимоий-иқтисодий ҳодисалар ўртасидаги боғланиш сабаблари ва оқибатларини ўрганишнинг асосий хусусияти уларнинг транзитивлиги билан изоҳланади. Яъни сабаб ва оқибат белгилар муносабатлари орқали эмас, балки бевосита муносабатлар орқали боғланишда бўлади.
Статистикада ҳар дом ҳам боғланишларни миқдорий жиҳатдан баҳолашни ўтказиш керак эмас. Энг муҳими боғланишларнинг йўналиши ва характери, бир омилнинг иккинчисига таъсир этиш шаклини аниқлашдир. Статистикада боғланишларнинг мавжудлиги, йўналиши ва характерини аниқлаш учун қуйидаги усуллардан фойдаланилади:

• 
  параллел маълумотларни келтириш;
  
• 
  аналитик гуруҳлаш;
  
• 
  график;
  
• 
  корреляция.
  

Корреляцион-регрессион таҳлил ёрдамида асосан икки турдаги масала ечилади:
1. Белгилар ўртасидаги боғланишни ифодаловчи регрессия тенгламасини аниқлаш ва уни маълум эҳтимол (ишонч даражаси) билан баҳолаш:
2. Боғланиш зичлигини аниқлаш.
Корреляцион-регрессион таҳлилни қўллашда статистик тўплам қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:

• 
  натижавий белгининг ўртача миқдори сохта бўлмаслиги;
  
• 
  тасодифий хатолар таъсирининг йўқолиб кетиши учун тўплам миқдори етарлича катта бўлиши;
  
• 
  тўпламнинг бирликлари ўзаро боғланмаган бўлиши;
  
• 
  натижавий белги омилларнинг барча қийматларида нормал тақсимот қонунига бўйсуниши ёки унга яқин бўлиши.