2. Inflyatsiyanin Teoritikaliq Aspektisi Inflyatsiya túsinigi, mánisi hám túrleri

Reje :

1. Kirisiw

2. Inflyatsiyanin Teoritikaliq Aspektisi

3. Inflyatsiya túsinigi, mánisi hám túrleri

4. Inflyatsiya sebepleri

5. Inflyatsiyaga qarsi guresiw usillari

6. Inflyatsiya Analizi

Kirisiw

Ilgeri, inflyatsiya jergilikli dárejede rawajlanǵan hám udayı tákirarlanatuǵın yamasa ciklliq xarakterge iye, biraq zamanagóy sharayatta jaǵday ózgergen hám inflyatsiya sozılmalı bolıp, mudamı zamanagóy emesoǵan qarsı gúresiw ushın qurallar. Kóp aktiv faktorlar inflyatsiya menen gúresiw qıyın. Sol sebepli inflyatsiya teması etarlihaqıyqattan da, ásirese, komandirlikten bazar ekonomikasına ótiwdi ámelge asırǵan Rossiya ushın. Ótiw dáwirinde giperinflyatsiyaga erisildi, bul bolsa ekonomikalıq jáne social tárepten salmaqlilesdi nátiyjeler.

Inflyatsiya óz-ózin keńeytiw processleri hám óz-ózin tákirarlaw, bul arnawlı bir aqıbetlerge alıp keledi. Ol pulni devalvatsiya etedi, ekonomikanıń artıwın inhibe etedi, múmkinshiliksiz etedi ekonomikaǵa investitsiyalar, miynet nátiyjelerin " jaǵıp jiberadi". Inflyatsiya, sonıń menen birge hár qanday jedel rawajlanıp atırǵan process turaqlı túrde jańaların kórinetuǵın etedi sırtqı kórinisler, álbette, bul oǵan qarsı gúresti qıyınlastıradı hám jańaların izlewge májbúr etedi sheshimler. Bazar ekonomikasında inflyatsiya menen gúresiw talay qıyın komandirlik hám basqarıw, sebebi ol jaǵdayda ekonomika qıyın emes mámleket jáne onıń (mámleket) qadaǵalawı júdá kóp boladı inflyatsiya kórinislerine qarsı gúresiw jolların tabıw qıyın.

Inflyatsiya mashqalası eki ese. Bir tárepden, bul kópshiliktiń ótkir mashqalası mámleket básekige shıdamlılıǵın jáhán kóleminde jamanlasıwına alıp keletuǵın mámleketle arenasi. Basqa tárepden, tabıslı rawajlanıw bul processga tikkeley baylanıslı ekonomika. Sol sebepli inflyatsiya processlerin baqlaw mámleket ushın ústin turatuǵın wazıypa.

Kórip shıǵılıp atırǵan tema aktual bolıp tabıladı, sebebi inflyatsiya analizi quramalı ekonomikalıq jaǵday jańa ekonomikalıq jaǵdaynı anıqlaw imkaniyatın beredi nızamlar hám ámeldegi jaǵdaydıń sebeplerin tolıq analiz qılıw. Bunnan tısqarı, bul tema sociallıq-siyasiy hádiyselerdiń ekonomikalıq reformalar stulǵa baylanıslılıǵın ańlatadı. Meniń stulmning maqseti inflyatsiya processlerin úyreniw.

Tiykarǵı wazıypalar :

- inflyatsiya procesiniń mánisin ashıp beriw;

- inflyatsiya sebeplerin úyreniw;

- inflyatsiya processlerin úyreniw;

- túrli mámleketler degi inflyatsiya dárejesin analiz qılıw ;

- Rossiyada inflyatsiya dárejesin bahalaw ;

- inflyatsiya aqıbetlerin anıqlaw.

Izertlew maqseti inflyatsiya, onıń sebepleri hám qásiyetleri.

Izertlew teması ekonomikalıq munasábetler bolıp tabıladı ekonomikalıq aktyorlar arasında, nflatsiyaga qarsı gúres processinde. Úyrenilip atırǵan tema boyınsha teoriyalıq tiykar jáhán stuldı óz ishine aladı ekonomika hám jáhán ekonomikalıq munasábetleri. Baza -bul bilim teoriyalıq ekonomika stul.

Izertlewdiń stilistik tiykarları júdá keń. Bul óz ishine aladı óz-ózinen: úyreniwdiń tariyxıy usılı, logikalıq ajıralmaytuǵınlıq usılı, usılı matematikalıq modellestiriw, sonıń menen birge, prognozlaw usılı hám dialektik izertlewler.

Men tekserip atırǵan tema boyınsha informaciya bazası qáliplestired normativlik-huqıqıy hújjetler, Internet dárekleri, televidenie,kitaplar, maqalalar ilimiy jurnallar.

Ilimiy islerdiń dúzilisi: kirisiw, eki bap, juwmaq, paydalanılǵan ádebiyatlar dizimi hám qosımsha.

1.Inflyatsiyanin Teoritikaliq Aspektisi

Inflyatsiya túsinigin anıqlaw ushın siz aqır-aqıbetde kerek inflyatsiya ne ekenligin tushunmovchiliklardan qutulish. Túsinikler bul termin júdá kóp, sebebi bul process aqırıǵa shekem úyrenilmagan hám júdá kóp zat bar oǵan salıstırǵanda kelispewshilikler. Biz bir tariypi qaratıladı. Sonday etip, inflyatsiya- bul mútajliklerden tısqarı pul mámilesin tarqatıw kanalların toltırıw pul birliginiń amortizatsiyasiga alıp keletuǵın tavar ayırbaslaw hám soǵan kóre, tavar baxalarınıń ósiwi. Bunnan tısqarı, inflyatsiya quramalı sociallıq-ekonomikalıq hádiyse, uyqaspawshılıq menen ónim bazar ekonomikasınıń túrli tarawlarında qayta islep shıǵarıw. Inflyatsiya bul zamanagóy rawajlanıwdıń eń aktual máselelerinen biri bolıp tabıladı ekonomika.

Bir neshe tiykarǵı derekler ámeldegi inflyatsiya processleri tiykarǵı esaplanadı :

- qaǵaz pul máselesi boyınsha mámleket monopoliyası ;

- sırtqı sawda boyınsha mámleket monopoliyası ;

- waqıt hám dárejeni belgileytuǵın kásiplik awqamı monopoliyası mıynet haqı ;

- baxalar hám ǵárejetler dárejesin anıqlaw ushın iri firmalardıń monopoliyası.

Kelin, bul processlerdi azmaz kóbirek kórip shıǵayıq. Oraylıq banktiń nadurıs pul siyasatı sebepli apellyatsiya artıqsha pul támiynatı payda bolıwı múmkin, bul qawipsiz emes tiykarınan, pulning qadrsizlanishiga alıp keletuǵın tovarlar. Pul eger kerek bolmasa, emissiya mudamı aqlanıwı kerek ekonomikanı " kúsheytiw" ushın basqa qurallarǵa shaqırıq qılıw jaqsılaw bolıp tabıladı.

Mámleket áskeriy sektor ǵárejetlerin turaqlı túrde asırıp, byudjet sarp etiw-ǵárejetlerinde turaqlı kernew. Jumsaw milliy dáramattı nátiyjesiz tutınıw qılıw tuwrıdan-tuwrı ańlatadı Milliy baylıqtı joytıw. Áskeriy mablag ' ajıratıw áskeriy tarawlarda jumıs menen bánt bolǵan adamlardıń qosımsha tólewge uqıplı talabı ekonomika yamasa áskeriy xızmette, bul bolsa pul qarjlarınıń ósiwine alıp keledi tiyisli tavar qatlamların asırıw.

Mıynet haqı boyınsha kásiplik awqamlarınıń monopoliyası menen uqsas jaǵday. Jumısshılardıń mıynet haqı turaqlı túrde negizsiz túrde asıp ketiwine alıp keledi islep shıǵarıw dárejesi mıynet haqı dárejesinden orqada qalıp atır. Bul alıp keledi tiyisli tavar qatlamı bolmaǵan qaıjı menen támiyinlewdi asırıw. Monopolistik tendentsiyalar rawajlanıw tezligin asırıwǵa alıp keledi inflyatsiya dárejesi. Tuwrıdan-tuwrı monopoliya inflyatsiya processlerine tásir etpeydi, biraq ekonomikanı monopollashtirishning joqarı dárejesi onı kúshaytadı. Monopolistik strukturalar, bazar mexanizmin joq etiw, usınıstıń elastikligin kemeytiw baxa, inflyatsiya talabınıń ózgeriwine qarsı islep shıǵarıw reakciyasın kúshaytadı, inflyatsiya teń salmaqlılıqınıń uzaytırılıwı.

Túrli mekteplerdiń ilimpazları inflyatsiya túsinigin túrli jollar menen anıqlama berediler. Sonday etip, marksistik mektep inflyatsiyasi bul processda buzılıw dep tushunilgan kapitalıstik dúzılıwlarda hám sharayatta social islep shıǵarıw kapitalizm, pul mámilesi salasın toltırıwda kórinetuǵın boladı ekonomikanıń haqıyqıy mútajlikleri hám olardıń amortizatsiyasidan tısqarı belgiler. Olarǵa kóre tiykarǵı siyasiy partiyaları hám kásiplik awqamları [tahrir] qayta islep shıǵarıw ciklınıń qásiyetleri. Kapitalıstik óndiristiń sociallıq-ekonomikalıq qarama-qarsılıqları, parqlar mámleket óniminiń haqıyqıy kólemi jáne onıń ma`nisi ańlatpa. Olar, sonıń menen birge, hukmdorlar tárepinen isletilingenine ıseniwdi milliy baylıqtı óz paydasına qayta bólistiriw ushın klasslar jumısshılardıń Real dáramatların kemeytiw.

Keynesning inflyatsiya teoriyası ol ulıwma ǵárejetler mashqalası átirapında tiykarǵı zat retinde tóplanǵan milliy islep shıǵarıw hám jumıs menen bántlikti belgileytuǵın faktor. Olar tiykar retinde olar Flibs qıysıq aldı (bul inflyatsiya hám jumıssızlıq ortasındaǵı baylanıslılıq ).

Bul model ekonomikada inflyatsiya payda bolıwı múmkinligin kórsetdi, yamasa jumıssızlıq, lekin olar birge payda bolmaydı. Bunnan tısqarı, Keynesians baxalardıń ósiwi monopoliya menen baylanıslı dep esaplawdı. Monetaristlar inflyatsiyani óz-ara baylanıslılıq dep esaplawǵan pul muǵdarı hám baxa dárejesin ózgertiw. Waqıt ótiwi menen basqa payda boldı inflyatsiya tekǵana qattı ǵárezlilik, dep esaplaǵan talqin " pul-bul baxa. " Ótiw: Saytda Háreketleniw, Qıdırıw Ótiw: Saytda Háreketleniw, Qıdırıw Kempbell jazǵan : " Zamanagóy muǵdarlıq teoriya -muǵdarlıq rawajlanıw baǵdarı pul hám baxa teoriyası, tezlikti úzliksiz túrde ózgertiwge múmkinshilik beredi pul hám Real dáramatlardıń aylanıwı muǵdarı ózgeriwine uqsas aylanbadaǵı pul hám tolıq baxa dárejesi". Tiykarǵı monetaristlar inflyatsiyaning sebebi milliy ósiwdiń tez ósiwi esaplanadı pul támiynatı ónim ósiwine salıstırǵanda.

Keste 1-túrli mekteplerdiń inflyatsiya talqini.

Mektep	Aniqlaw
Marksistik	Inflyatsiya-bul processda buzılıw social islep shıǵarıw,tamaqtasıb ózin kórinetuǵın ekonomika salasınıń pul belgileri ekonomikanıń artıqsha mútajlikleri hám olardıń amortizatsiya.
Monetaristik	Inflyatsiya sebepli ózgeris ortasındaǵı munasábetler pul muǵdarı hám baxa dárejesi.
Keyinstik	Inflyatsiya-bul ulıwma mashqala tiykarǵı faktor retinde ǵárejetler milliy islep shıǵarıw hám bántlik.

Neoklassik olardıń tiykarǵı bólegin óz ishine alǵan ósiw teoriyasın islep shıqtı postulatlar. Usınıń menen birge, kapital astında olar tek tiykarǵı kapitaldı túsiniwdi; keyinirek-óndiristiń tiykarǵı quralları. Birewiniń modelinde ósiw teoriyası tiykarlawshileri JK. Mida, mısalı, " mashinalar payda etedi kapitaldıń birden-bir forması".

Inflyatsiya júdá quramalı process bolǵanı ushın, bul múmkin kóp túrlerge iye bolıń. Inflyatsiya túrleri :

1) talap inflyatsiyasi. Bul payda bolǵan inflyatsiya túri ónimler sanınan joqarı bolǵan talap úlken. Bul túrdegi islep shıǵarıw tolıq Júklengen bolsa hám inflyatsiya múmkin emes artıp baratırǵan talapǵa juwap beriwi múmkin. Basqasha aytqanda, bul tovarlardıń etiwmasligi.

2) ǵárejetler inflyatsiyasi. Inflyatsiya bul túri baxalar asıwı menen kórinetuǵın boladı resurslar, islep shıǵarıw faktorları, bul ǵárejetlerdiń asıwına alıp keledi islep shıǵarıw ushın, nátiyjede ónimdiń juwmaqlawshı baxası asadı. Sonıń menen birge bunday inflyatsiya " usınıstıń inflyatsiyasi" dep ataladı.

3) balanslı inflyatsiya. Bunday inflyatsiya menen birpara baxalar tovarlar bir-birine salıstırǵanda ózgeriwsiz qalıp atır. Mısalı, baxalar tap sol tezlikte ósedi.

4) balanssız inflyatsiya. Bunday inflyatsiya menen ekonomika tarmaqları baxası túrli jollar menen ósip barıp atır, basqalarda bolsa olar qaladı ózgeriwsiz yamasa hátte azayadı. Bunday inflyatsiya Rossiyaǵa xos bolıp tabıladı hám MDH mámleketleri. Mısal ushın, sheki onim baxalarınıń ósiwi, bul bolsa ósiwde dawam etpekte juwmaqlawshı ónim baxası, bul bólek komponentke alıp keledi barlıq juwmaqlawshı ónim baxasın asıradı.

5) prognozlı inflyatsiya. Bunday inflyatsiya esapqa alınadı ekonomikalıq sub'ektlerdiń úmitleri hám minez-qulqları.

6) aldınan shama etilmegen inflyatsiya. Bul túrdegi inflyatsiya hámme zattan asıp ketedi múmkin bolǵan shamalar hám prognozlar hám tolıq ajablanib boladı.

7) qarıydarlardıń maslastırılǵan kútiwleri. Bul túrdegi inflyatsiya bul júdá qızıq, sebebi tiykarınan inflyatsiya ózlerin jaratadı múmkin bolǵan baxa asıwı haqqında maǵlıwmat alǵan qarıydarlar.

Qarıydar demde hámme zattı satıp alıwdı baslaydı jáne bul satıwshına múmkinshilik beredi ónim baxasın kóteriń.

Bunnan tısqarı, inflyatsiya dárejesi menen ajralıp turadı :

1) ortasha inflyatsiya. Bul baxa indeksiniń eliriwin óz ishine aladı jıl 10% ten artıq emes. Bul túrdegi inflyatsiya ádetiy esaplanadı ekonomikanıń rawajlanıwı, sebebi kishi inflyatsiya qábiletine iye islep shıǵarıw artıwın xoshametlew, onıń quramındaǵı ózgerisler. Pul ósiwi massalar tólew aylanbasın tezlestiredi, kreditlerdi arzanlastıradı, úles qosadı investitsiya iskerligin aktivlestiriw hám islep shıǵarıwdı kóbeytiw. Ósiw islep shıǵarıw, óz gezeginde, tavar hám ortasındaǵı farqni teń salmaqlılıqlastıradı pul massası.

2) inflyatsiya dárejesi. Bul indeksti asırıwdı óz ishine aladı baxalar 10 nan 50% ge shekem. Bul túrdegi inflyatsiya ekonomika ushın qáwipli bolıp tabıladı hám talap etedi antiinflatsiya ilajları. Bunday inflyatsiya menen juwmaq shıǵarıw qáwipi joqarı shártnamalar. Sol sebepli shártnamalar múmkin bolǵan ósiwdi esapqa alǵan halda dúziledi inflyatsiya dárejesi.

3) giperinflyatsiya. Bunday inflyatsiya menen jılına baxa indeksiniń ósiwi 1000 hám odan kóp % ga etedi. Bunday inflyatsiya menen normal bolıwı múmkin emes ekonomikanıń islewi. Ádetde bul tiykarınan júz boladı mámleket byudjet deficitligi sebepli artıqsha muǵdardı shıǵaradı pul támiynatı. Kóbinese barter almasinuviga ótiw bar.

Inflyatsiya, basqa hár qanday process sıyaqlı, óz tásirine iye. Olar nátiyjeler túrli tarawlarǵa tásir etiwi múmkin. Qay-qaysısın kórip shıǵamız nátiyjeler inflyatsiya procesine alıp keliwi múmkin.

Sociallıq-ekonomikalıq aqıbetler. Ekonomika tańlanıwǵa túskende inflyatsiya, qarıydarlar azaplanıwı kerek bolǵan jábirleniwshiler bolıp tabıladı turmıs dárejesiniń tómenlewi.

Eger inflyatsiya ashıq bolsa hám úzliksiz bolsa baxalar asıwı, bul jeke fondlardıń amortizatsiyasiga tásir etedi, naq yamasa bank esaplarında saqlanadı. Hár bir insan baxalar artıwınıń jańa basqıshı ónimlerdiń massasın keskin qısqartiradi qarıydar kózge múmkin. Eń jaqsı jaǵdayda adamlar bar, qaysı aktsiyalar yamasa shet el valyutada pul investitsiya. Aktsiyalar iyeleri hám / yamasa sırt el valyutaları ózlerin saqlap qalıw ushın jaqsı múmkinshilikke iye saqlaw. Sol sebepli inflyatsiya dárejesin asırıw zárúr keri jaǵdayda, olar keshirimsiz joǵatadı, saqlap qalıw ushın óz qarjların investitsiya onıń ma`nisi.

Ashıq inflyatsiya sharayatında bankler fondlardı saqlap qalıwadı depozitlar boyınsha olar tárepinen belgilengen procent ámeldegi baxa asıwı asadı. Bul ayırmashılıǵı adaptiv inflyatsiya kútiw dárejesinden kem bolmawi kerek, kóplegen depozitlar banklerde arnawlı bir waqıt dawamında keshiktiriladi. Procent, amanatshılarǵa beriletuǵın inflyatsiya dárejesin orawı múmkin, eger ol júdá bálent bolmasa. Eger húkimet xalıqqa járdem beriwge háreket qilsa, keyin aktsiyalar hám depozitlarni satıp alıw múmkin bolıwı kerek kóshpelis múlk qarjları.

Sociallıq-ekonomikalıq aqıbetlerge alıp keliwi múmkin[5]:- xalıq qatlamları, tarawlar ortasındaǵı dáramatlardı qayta bólistiriw islep shıǵarıw, aymaqlar, firmalar, mámleket;

- óndiristiń nomutanosibligini kúshaytiradigan baxalardıń tegis emes ósiwi;

- kóplegen tarawlarǵa investitsiyalardı kemeytiw, sebebi olardıń qáwipi artadı ;

- farqni atqaratuǵın kóplegen spekülatörlerin payda bolıwı baxalar, valyuta, procent. Bul " futbolchilar" mámlekettiń gúresin quramalılastıradı inflyatsiya;

- jámiettiiń kúshli qatlamlarǵa bóliniwi, bul bolsa qarama-qarsılıqlardıń kusheytiwine alıp keledi;

- " saya ekonomikası" úlesin asırıw. Salıqtan shaǵılısıw ;

- xalıqtıń húkimetke bolǵan isenimin joytıw.

Unmanageable inflyatsiya oxir-aqıbet jaman muvaffaq barlıq etedi xalıq xojalıǵı. Bazar munasábetlerin tártipke salıwdı shólkemlestiriw, mámleket tiykarınan tikkeley bolmaǵan usıllarǵa (salıqlar hám h. k.) emes, bálki tuwrıdan-tuwrı, sol sebepli bazarǵa kóbirek erkinlik beredi. Lekin bul usıl tártipke salıw tek turaqlı pul menen mıywe alıp keliwi múmkin sisteması. Onı biyqararlastırıw arqalı inflyatsiya avtomatikalıq túrde nátiyjelililikti pasaytiradi ekonomikalıq regulyatorlar, bul mámleketti paydalanıwǵa májbúr etedi basqarıw tásir usılları. Sonday etip, inflyatsiya devalvatsiya etedi tek pul emes, bálki bazar munasábetlerin tártipke salıwdıń pútkil sisteması.

2. Inflyatsiya sebepleri.

Inflyatsiya quramalı ekonomikalıq process bolıp, ol kóp sebeplerge kóre, olardıń kópshiligi úyrenilmagan olar payda boladı yamasa jańa ekonomikalıq formada kórinetuǵın boladı jaǵday. Joqarıda aytıp ótkenimizdek, inflyatsiya ushın birpara sebepler bar biz olardı tolıqlaw kórip shıǵamız, sonıń menen birge, jollardı kórip shıǵamız inflyatsiya ólshewleri.

Inflyatsiyaga alıp keletuǵın birinshi sebep teń salmaqlılıqtıń etiwmasligi mámleket ǵárejetleri hám mámleket dáramatları ortasında. Bul erda bunday halda byudjet tańsıqlıǵı ámeldegi bolıp, bul artıqsha pul emissiyasiga alıp keledi.

Bul túrdegi inflyatsiya birinshi bolıp belgili boldı insan. Ásirese, bunday inflyatsiya XX asirde sezilerli dárejede sezilerli edi eki jáhán urısı. Bul jaǵday hálsizlerge túsintiriliwi múmkin kredit sisteması hám kredit munasábetleriniń rawajlanıwı, sonıń menen birge, etarli emes bazar munasábetleriniń rawajlanıw dárejesi.

Ekinshi sebep-ekonomikanıń joqarı militarizatsiyasi. Bul erda

bunday halda, kóbinese, áskeriy tarawǵa joqarı investitsiyalar esabına gúzetiledi

byudjet defitsiti, taǵı bir bar qosımsha azatlıqqa alıp keledi pul birlikleri. Mısalı, urıslarǵa aǵza mámleketler ekonomikası, yamasa mámleketler ekonomikası, ásirese, dushpanlıq hám etarli tólew áskeriy-sanaat kompleksine úlken itibar.

Úshinshi sebep-social maqsetler ushın sarp etiw-ǵárejet. Bul túrdegi inflyatsiya krizis sharayatında múmkin. Krizis dáwirinde turmıs dárejesi xalıq túsedi, húkimet bul dárejeni qollap-quwatlawǵa ıntıladı túrli usıllar (mıynet haqın indeksatsiya qılıw, túrli jeńilliklerdi tólew, túrli qosımsha tólewler). Bul naq pul muǵdarın asırıwǵa alıp keledi, bunıń nátiyjesi inflyatsiya dárejesin asırıw bolıp tabıladı.

Tórtinshi sebep inflyatsiya kútiwi bolıp tabıladı. Bul sebep zárúrli áhmiyetke iye, sebebi ol menen gúresiw qıyın. Bul baslanǵıshda inflyatsiya basqıshları xalıq házirgi waqıtta satıp alınǵan zatlardı joybarlawdı baslaydı kerek, " puldan shaǵılısıw" bar. Talap xoshametlentiredi baxalar dárejesin asırıwǵa alıp keletuǵın usınıs. Bunnan tısqarı, shamalar inflyatsiya keleshektegi shártnamalar, mıynet haqı hám basqalarǵa kiritiledi tólewler. Is haqısınıń joqarı dárejesi keyingi dárejeni xoshametlentiredi baxalardı kóteriw, bul bolsa húkimettiń tómen dárejedegi umtılıw - háreketlerin azaytadı inflyatsiya dárejesi. Sonday etip, inflyatsiya sebepleri tekǵana nadurıs ekonomikalıq siyasat, bálki insan sanasında. Sol sebepli urıs qılıw qıyın.

Besinshi sebep-ápiwayı básekiniń joq ekenligi hám zárúr bazar munasábetleri ushın. Bunday inflyatsiya ózin kórinetuǵın etedi monopollashtirishning joqarı dárejesi bolǵan ekonomikalar.

Inflyatsiya ólshew usılları :

1. Baxalar indeksi járdeminde inflyatsiyani esaplaw usılı. Isletilingen individual tutınıw baxaları indeksleri, GSMH, individual kótere baxalar. Esaplaw ushın jámi baxa ortasındaǵı munasábetti alın arnawlı bir tovarlar hám xızmetler kompleksi. Procent retinde ańlatpalanadı.

2. Jıl ushın inflyatsiya dárejesin esaplaw ushın baxa indeksin túsiriw kerekbıyılǵı jılı baxa indeksi bıltır, indeks bul farqni ajıratıw ótken jıldıń baxası, keyin 100% menen kóbeytiriledi.

3. Laspeyres formulası boyınsha inflyatsiya indeksin esaplaw. Programmalıq támiynattı esaplaw ushın bul formula ámeldegi baxalarda tiykarǵı dáwirde baxanı kóbeytiwi kerek hám muǵdarı tiykarǵı dáwirde baxalar muǵdarı menen kóbeytiriledi tiykarǵı dáwirde shıǵarılǵan tovarlar hám xızmetler sanı.

4. Fisher formulası boyınsha inflyatsiya indeksin esaplaw. Bul formula

ideal dep esaplań, sebebi ol Paashe formulasınıń kemshiliklerin jónge salıw etedi

Laspeyr.

5. Paash formula boyınsha inflyatsiya indeksin esaplaw.

Sonday etip, biz hár qıylı inflyatsiyani qanday esaplaw múmkinligin bilip aldıq formulalar. Bul formulalar inflyatsiyani esaplaw ushın tiykarǵı esaplanadı mámleketler. Inflyatsiya procesiniń tiykarǵı sebeplerin bilip alamız az-azdan inflyatsiya menen gúresiw usıllarına ótiń, sebebi bul soraw bul júdá aktual.

3.Inflyatsiyaga qarsi guresiw usillari

Ilgeri ekonomistler inflyatsiya menen gúresiw haqqında oylamadılar bul mashqala sońǵı 50-60 jıl ishinde bolǵanı sıyaqlı úlken emes edi. Bul erda keynesian teoriyası sanı saldamlı tek 70-e inflyatsiya haqqında oyladım ótken ásirdiń jılları. 30-larda tiykarǵı mashqala jumıssızlıq hám ekonomistler bul mashqalanı sheshiwge urınıwǵan, biraq urıs hám siyasat ayırım mámleketlikler ekonomikalarǵa, sonday-aq, polatqa úlken tásir kórsetdi mámleketler ekonomikasında jańa máseleler payda boladı. Sol sebepli gúrestiń barlıq usılları inflyatsiya menen salıstırǵanda jańa esaplanadı. Kóbinese, bul etarli rawajlanıp atırǵan mámleketlerde kúshli inflyatsiya dárejesi (10 nan 50% ge shekem ) sezilerli ekonomika, bul olardıń rawajlanıwınıń páseytiwuviga alıp keledi.

Keynesian usınısları, mısalı, byudjet ǵárejetlerin asırıw hám sonday etip, kem finanslıq támiynlew siyasatın ámelge asırıw ózgergen shártler jaramsız edi. Byudjet manipulyaciyası tek inflyatsiyani kúshaytirdi hám ósiwge alıp kela almadı islep shıǵarıw.

Ekonomistler bunı ámelge asırıwdı baslaǵanlarında, retseptlar qayta kórip chiqila baslandı inflyatsiya shıǵarıp taslaw. Bul retseptlarni qıdırıw uranı astında ótti: " keyin basıp qayting

Sonday etip, mámleket aktiv bolǵan siyasat ekonomikaǵa aralasıw tawsıladı. Ózgeriwge úlken tásir ekonomikalıq siyasat kursları monetaristlarning usınısların berdi. Eger olardıń etakchisi, amerikalıq Milton Fridman óziniń tiykarǵı dóretpelerin baspa etdi 20 - ásirdiń ortalarında, olar tek aqırǵı sherekte tán alınǵan XX ásir. Hám reaganomika sıyaqlı belgili ekonomikalıq siyasat bul avtordıń usınıslarına tiykarlanǵan.
Reigonomik tómendegi siyasatda edi:
-húkimet ǵárejetleriniń artıwın ásteletiw;

- salıq jeńillikleri;

- ekonomikaǵa mámleket aralasıwın kemeytiw;

- qaıjı menen támiyinlewdi kemeytiw arqalı inflyatsiyani tómenletiw.

Fridman pul siyasatı bolıwı kerek edi aqshaǵa bolǵan talap hám olardıń ortasındaǵı muwapıqlıqqa erisiwge qaratılǵan usınıs. Pul usınısınıń ósiwi tómendegilerdi támiyinlewi kerek baxalar turaqlılıǵın. Pulning ósiw pátin tańlawda bul ekonomist usınıs etdi pul usınısınıń " mexanik" ósiwine basshılıq qılıw, bul eki omilni sáwlelendiredi:
- kutilayotgan inflyatsiya dárejesi;

- ónimdiń ósiw páti.

Fridman AQSh hám basqa Batıs mámleketlerine salıstırǵanda qollanıladı bul muǵdarında pul támiynatı jıllıq ósiw pátlerin belgilew ushın usınıs 4-5%. Usınıń menen birge, ol 3% ósiwinen, álbette, GSMH hám kishinen keledi pul aylanıw tezligin kemeytiw. Bul 4-5% pul dáramat kerek hár ayda, háptede bir ayda turaqlı túrde ámelge asıriladı. Olardan birinde " pul qaǵıydalari" dıń avtorı : " turaqlı baxa dárejesi juwmaqlawshı ónimler hár qanday ekonomikalıq maqsetke muwapıq bolıp tabıladı siyasat, pul támiynatı ósiwi turaqlı kutilgan dárejesi kóbirek boladı bul tempning anıq ma`nisin biliwden kóre zárúrli bir noqat".

Monetaristlarning pikirine kóre, pul tiykarǵı soha bolıp tabıladı, óndiristiń háreketin hám rawajlanıwın belgileydi. Aqshaǵa bolǵan talap ámeldegi turaqlı ósiw tendentsiyası hám óz-ara muwapıqlıqtı támiyinlew aqshaǵa bolǵan talap hám olardıń usınısı, kurstı ámelge asırıw kerek aylanbadaǵı pulning az-azdan ósiwi. Mámleket tárepinen tártipke salıw pul mámilesin baqlaw menen shegaralanıwı kerek.

Usınıstıń ekonomika tárepdarları kontseptsiyasınıń mánisi-bul háreketti kóshiriw jámi usınıstı xoshametlewge bolǵan talaptı basqarıw, islep shıǵarıw hám bántlikti aktivlestiriw. Atı " ekonomika usınıslar» bul túsinik avtorlarınıń tiykarǵı ideyasınan kelip shıǵadı - xoshametlew kapital hám jumısshı kúshin usınıw. Bul sistemanıń tiykarın óz ishine aladı ekonomikalıq siyasat, birinshi náwbette, ámeliy usınıslar salıq. Bul kontseptsiya wákilleriniń pikirine kóre, bazar tekǵana ekonomikanı shólkemlestiriwdiń eń nátiyjeli usılı, sonıń menen birge bul tek ápiwayı, tábiy islengen almasinuv sisteması ekonomikalıq iskerlik. Bul mektep wákilleri salıqlardıń ósiwine alıp keledi, dep esaplasadı baxalar hám baxalardıń ósiwi hám oxir-aqıbet qarıydarlarǵa ótedi.

Salıq asırıw -bir jıljıtıw " inflyatsiya ǵárejetler". Joqarı salıqlar jańa texnologiyaǵa qarjı kirgiziw, investitsiyalardı toqtatıw, islep shıǵarıwdı jetilistiriw. Keynesdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ekonomika tárepdarları usınıslar Batıs mámleketleriniń salıq siyasatın cheklamaydi, hám inflyatsiyani kúshaytadı, ekonomikanı turaqlılashtirmaydi, bálki xoshametlewge ziyan etkazadi islep shıǵarıw ósiwi. Keynesian teoriyasınan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ekonomist Edmund Felps sózge shıqtı.

Bul ekonomist ekonomikalıq pánge úlken úles qosdı. Belgi olardan geyparaları:- jumıssızlıqtıń teń salmaqlılıq dárejesiniń bar ekenligin anıqlaw, mánis bul inflyatsiya kútiwleri hám Real inflyatsiya menen sáykes keledi;

- qısqa hám uzaq múddetli dáwirde Phillips qıysıq parıqlanishi;

- adaptiv shamalar tiykarında modeldi tiykarlash hám juwmaq inflyatsiya hám jumıssızlıq ortasındaǵı uzaq múddetli munasábetler vertikal sızıq kórinisin aladı ;

- ekonomikalıq modeldiń dinamikalıq tábiyaatı, salıqlardıń tómenlewi qısqa múddetli mıynet haqı jumıs menen bántlikti asıradı olar ortasındaǵı munasábetlerdi uzaq múddetli ózgertiw dáwiri;

- jumıs jayındaǵı ózgerisler inflyatsiya emes, bálki onıń kutilgan qádiriyatlardan shetke shıǵıw ;

- " tábiy dáreje" qatlamınıń ekonomikalıq pánine kirisiw jumıssızlıq dárejesi»;

- makroekonomikaǵa kirisiw " Phillips koefficiyenti koefficiyenti" túsinigi kútiw»;

-kutilayotgan inflyatsiya artıwınıń hár bir procenti 1% ósiwdi támiyinleydi haqıyqıy inflyatsiya;

- kanianizm teoriyasınıń mámlekettiń sheshiwshi roli haqqındaǵı nadurıs juwmaǵı xalıq bandligini támiyinlew;

- " makroekonomikada waqtınshalıq tańlaw" qatlamın engiziw siyasat»;

- kapitaldı toplawdıń " altın qaǵıydasi" ni qáliplestiriw.
Shubhasız, bul ekonomist ekonomikalıq tárepten úlken úles qosdı siyasat. Felps kóplegen mámleketlerge, sonday-aq Rossiyaǵa usınıslar berdi keyinirek bunı kórip shıǵamız. Juwmaq etip aytqanda, inflyatsiya menen gúresiw usılları haqqında sóylewdi qáler edim eń belgili usıllar :
- Pul reforması. Pul reforması tolıq yamasa tolıq emes mámleket tárepinen ámelge asırilatuǵın pul sistemasın ózgertiw mámleket tárepinen tártipke salıw ilajların kúsheytiw;

- Anti-inflyatsiya siyasatı. Mámleket tárepinen paydalanıw ekonomikanı turaqlılastırıwǵa qaratılǵan qurallar inflyatsiya;

- deflyatsion siyasat. Pul-kredit salıq isletiledi pul talabın tártipke salıw mexanizmi;

- dáramat siyasatı. Bul siyasat baxalardı muzlatıw hám mıynet haqı, olardı tolıq baqlaw ushın ;

- " shok terapiyasi". Onıń mánisi bazardı xoshametlew bolıp tabıladı munasábetler, erkin baxalanıw, baxalardı tártipke salıwdan waz keshiw. Bunday usıl belgili emes, sebebi ol turmıs dárejesiniń keskin tómenlewine alıp keledi xalqı.
Birinshi bobni kórip shıǵıp, bir neshe juwmaqlar shıǵarıwımız múmkin: mashqala inflyatsiya ekonomika páninde zárúrli orın tutadı, sebebi ol kórsetkishler jáne social-ekonomikalıq aqıbetler úlken rol oynaydı mámlekettiń ekonomikalıq qawipsizligin hám jáhán ekonomikasın bahalaw.

Inflyatsiyani saplastırıw krizisqa qarsı gúrestiń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp qalıp atır Rossiya Federatsiyasidagi strategiyalar. Onı sheshiwde itibarǵa alıw kerek inflyatsiya sebepleri hám aqıbetleri, bunıń menen birge tiykarǵı qıyınshılıqlardı keltirip shıǵaradı joytıwlar, sonıń menen birge, islep shıǵılǵan ilajlardıń basqa elementlerge tásiri krizisqa qarsı strategiya, birinshi náwbette, islep shıǵarıw hám bántlik. 2 zamanagóy ekonomikalıq inflyatsiya processleriniń qásiyetleri sistemaları.

3. Inflyatsiya Analizi.
Rossiya júdá jeke ekonomikaǵa iye bolǵan mámleket bolıp tabıladı, sol sebepli de odaǵı inflyatsiya bólek formada kórinetuǵın boladı. Zamanagóy Rossiyada inflyatsiya dárejesi júdá tómen, ásirese 1998 jıl inflyatsiya menen salıstırǵanda, ol dárejege jetkeninde giperinflyatsiya. Sol waqıtta mámleket tereń ekonomikalıq tájiriybege iye edi krizis hám ol ayrıqsha ekonomikalıq hám siyasiy reformalarǵa mútáj edi.

Jańa siyasiy hákimiyattıń keliwi menen ulıwma ekonomikalıq ózgerdi kurs hám inflyatsiya bólekan qadaǵalaw astına alınǵan. Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, Felps sıyaqlı belgili ekonomist sonday dep jazǵan edi onıń usınısları Rossiya ekonomikasına sáykes keledi. Atap aytqanda, ol, kem aqsha tolıqnatuǵın hám kem maman jumısshılardı jumısqa alıw ushın subsidiyalar ekonomikalıq ósiwge unamlı tásir kórsetiwi múmkin. Bunday juwmaq tómendegishe qısqa múddetli uzaq múddetli jumıs menen támiyinlewdiń tásiri haqqındaǵı túsiniginen subsidiyasiz bolǵanlar ushın ilmiy tájriybe dárejesin asırıw arqalı jaqsılanishlar ıssız bolıw. Tap sonday pozitsiyaga da ámel etedi.

Rossiya ekonomistleri. Olar E. Felpsning usınısı bolıwına ıseniwedi rublning tiykarǵı stul retinde haqıyqıy almasinuvi haqqında tartısda paydalı haqıyqıy ózgeriwshi. Bunday halda, bul jantasıw tárepdarlarınıń pikirine kóre, Rossiya bankiniń rubl stuldıń dinamikasına tásir kórsetiw múmkinshiligi mámlekette inflyatsiya dárejesiniń tómenlewi menen muwapıqlashtirilishi kerek. Basqasha aytqanda, Rossiya banki teń salmaqlılıqtı támiyinlewi kerek inflyatsiya hám rublni haqıyqıy bekkemlew ortasında. Biraq, basqalar jergilikli ekonomistlerdiń pikirine kóre, Rossiya hali" ósiwi " kerek bul kontseptsiyanı ekonomikalıq ámeliyatda qóllaw. Bul gruppa ilimpazlardıń pikrine qaraǵanda, Rossiya ekonomikası ele zárúr emes Felpsning usınısları, atap aytqanda, eki tiykar ushın shártler.

1. Mámleketimizde haqıyqıy jumıssızlıq dárejesi múmkinshiliksiz bolıp tabıladı kópshilik ekonomikanıń sayalı sektorında islep atirǵanlıǵın anıqlaw miynet birjasında dizimge alınadı. Hám jumısshılardıń bir bólegi jasırın jumıssızlıq.

2. Rásmiy statistika haqıyqıy inflyatsiya dárejesin hám hátte

usınıń menen birge, mámlekette inflyatsiya joqarılıǵınsha qalıp atır

jıllar derlik kamaymaydi.

Tómende 2016 mart ayınan baslap Rossiyada inflyatsiya maǵlıwmatları keltirilgen aprel 2017 jıl.

2- Keste. Jıl dawamında Rossiyada inflyatsiya dárejesi

Aylar	Inflyaciya darejesi %
Mart 2016	1,0
Aprel 2016	0,9
May 2016	0,9
Iyun 2016	0,6
Iyul 2016	0,5
Avgust 2016	0,2
Sentyabr 2016	0,7
Oktyabr 2016	0,8
Noyabr 2016	1,3
Dekabr 2016	2,6
Yanvar 2017	3,8
Febral 2017	2,2
Mart 2017	1,21
Aprel 2017	0,46

4. Rawajlanǵan ekonomikalarda inflyatsiya processleri.

Evro aymaǵına kiretuǵın mámleketlerde inflyatsiya onıń ushın jańa kóriniske iye boldı region, ol deflyatsiya formasın aldı. Deflyatsiya-bul satıp alınǵan zattı asırıw jergilikli valyutanıń múmkinshilikleri, bul baxa indeksiniń tómenlewi menen kórinetuǵın boladı.

Basqasha aytqanda, bul unamsız inflyatsiya. Bul mashqalanı sheshiw ushın " kantitativ yumshatish" programması islep shıǵıldı. Kantitativ yumshatish programması. Kantitativ yumshatish-traditsiyaǵa tán bolmaǵan pul-kredit siyasatı, Oraylıq bankler tárepinen milliy banklerdi xoshametlew ushın paydalanılǵan ekonomika qashan dástúriy pul-kredit siyasatı faktorlar bir qatar munasábeti menen nátiyjesiz yamasa nátiyjeli emes. Qashan kantitativ yumshatish Oraylıq bank satıp aladı yamasa aladı támiyinlew finanslıq aktivler arnawlı bir muǵdardaǵı pulni in'ektsiya qılıw ushın ekonomikada, dástúriy pul-kredit siyasatı menen Oraylıq bank satıp aladı yamasa bazar stavkaların saqlap qalıw ushın mámleket obligatsiyalarini sotadi arnawlı bir maqset dárejesinde procent. Bul Deflation táǵdirde qabıl etiledi, dep usınıs etedi keri sharalar. Sonday etip, eger inflyatsiya menen pul massası háreket qilsa kemeytiw ushın, bul jaǵdayda teris hám emissiya mashinası ámeldegi pul isley baslaydı. Lekin bul biz sońǵı jaǵdaynı kórip shıqtıq. Inflyatsiya rawajlanǵan ekonomikalar, ulıwma : bazar sistemaları ushın, basqa zatlar hám qalǵanları, eń xarakterli - dáramat hám baylıqtı qayta bólistiriw.

Kelin, bir mırza 5 ay dawamında Mırza B dan qarız aldı hám bul bes ay dawamında inflyatsiya 2 ret rubl depreciated. Bul degeni belgilengen waqıttan keyin, a rásmiy túrde, nominal baha boyınsha pútkil muǵdardı qaytaradı kredit, lekin, álbette,- tek 50%. Eń jamanı, pútkilley qutulish bunday unamsız tásirden aldınan aytıp bolmaydı hám inflyatsiya teń salmaqlılıqı. Inflyatsiya astında, sol sebepli paydasız uzaq waqıt dawamında tekǵana qatań stavka, bálki kóbinese de qarız beriw ósiw. Eger júdá joqarı procent astında qarız bersangiz ósiw, keyin bunday kreditler derlik hesh kim sol sebepke kóre aladı - inflyatsiya qápelimdeligi. Mısal ushın, AQShda jeke bom bar turaq-jay qurılısı 70-ler. inflyatsiya) kreditorlar tárepinen finanslashtirildi. Kórinip turıptı, olda, qápelimde, tezirek, teń salmaqlılıqsız bir-birine salıstırǵanda baxalar kóteriledi, geyparaları ushın jaqsılaw hám basqalar ushın jamanlaw. Mısal ushın, ullı Britaniyada kásiplik awqamı jámáát shártnaması 5 jıl aldın hám bunnan tısqarı, múmkinshiliklerdi esapqa almastan jatadı baxalardıń keskin ósiwi ( jáne bul júz boladı ), bul halda jumısshılar joytıwı múmkin, eger baxalar kútpegende keskin, qápelimde hám teń salmaqlılıqsız kóterilse. Zálel kóredi hám isbilermen, eger óz gezeginde, onıń buyım-múlki baxası kóterilse basqalardıń baxalarına salıstırǵanda kemrek, yaǵnıy teń salmaqlılıqsız. Basqa isbilermen óz bahaları salıstırǵanda asıp barıwı shárti menen jeńimpaz shıǵadı tezirek hám basqalar. Keyingi inflyatsiya ózgesheligi mámleket baxalarınıń keshigiwi esaplanadı bazar baxalarınan kárxanalar. Mámleket (tártipke salınǵan ) sektorında bazar ekonomikası islep shıǵarıw ǵárejetleri hám tovarlar baxası qayta kórip shigılıp atır jeke sektorǵa qaraǵanda kemrek hám uzaǵıraq. Inflyatsiya sharayatında hár biri mámleket kárxanalarınıń baxaların asırıw, olardı aqlaw, qabıllaw bul barlıq joqarı shólkemlerdiń ruxsatı bolıp tabıladı. Bul uzaq hám nátiyjesiz. Ishinde aylıq keskin, qápelimde hám keskin ósiw shártleri inflyatsiya bunday mexanizm texnikalıq tárepten qıyın - ámelge asırılıwı múmkin. Nátiyjede jeke hám jámiyetlik sektorlarınıń teń salmaqlılıqı, mámleket bazarǵa tásir qılıwdıń ekonomikalıq potencialın joǵatadı. Bul tásir ásirese qáwipli. Kárxanalarǵa ámeliy máslahát-strukturadan kishi hám ajıratılǵan orta kárxanalar, sebebi olar ǵárezsiz túrde biypul baxa strategiyasın ámelge asırıw. Úshinshi ózgeshelik teń salmaqlılıqsız, hátte kutilgan sonda da inflyatsiya salıq sisteması arqalı tásir etedi. Bunday jaǵdayda inflyatsiya ósiwi menen progressiv salıqqa tartıw avtomatikalıq túrde hámme zat kóbinese hár qıylı social gruppalardı hám biznes túrlerin barǵan sayın kóbirek tartadı bay yamasa paydalı, analiz emes: dáramat Real yamasa tek asdı nominal túrde. Bul húkimetke artıp baratırǵan muǵdardı toplaw imkaniyatın beredi salıqlar jańa salıq nızamları hám stavkalardı qabıl etpesten da. Munasábet biznes hám xalıq húkimetke tábiy jamanlasadı. Qáwip haqqında bunday jasırın mámleket qarjların mal-múlkin tartıp alıw qılıw ele da jazǵan Ótiw: saytda háreketleniw, qıdırıw XX ásirdiń 30-larında. Tuwrısıda, Batıstıń sanaatı rawajlanǵan mámleketleri inflyatsiya dárejesin esapqa alǵan halda salıq nızamların indeksatsiya qılıw (mısalı, AQShda Ótiw: saytda háreketleniw, qıdırıw Ókiniw menen aytamız, bunday indeksatsiya nátiyjesiz, sebebi baxalar teń salmaqlılıqsız ósiwi baylıqtı qayta bóliwleydi, dáramatlardıń nominal ma`nisin Real bahadan ajıratıw hám y hár qıylı biznes gruppaları hám xalıq hár qıylı, túrli waqıtlarda hám hár qıylı tezlik. Birden-bir indeksatsiya bunday nuanslarni ustap tura almaydı, ol barlıq dáramatlardı tiykarınan rásmiy túrde bahalaydı. AQSh ushın mısal ushın, bankirlar (1984) tárepinen alınǵan 10 procent dáramat ADVANCED Capital (procent stavkası ) haqıyqıy dáramat emes, bálki tek inflyatsiya ushın tólew. 1984 jılda baxalar ósiw páti tek 10% haqqında edi. Salıq bunıń sisteması maslasıwshı tárzde esapqa alınbaydı. Balanssız inflyatsiyaning taǵı bir nátiyjesi xalıq hám korporatsiyalar ózleriniń tez amortizatsiyasini ámelge asırıwǵa intilmoqda pul rezervleri. Firmalar paydalanıwdı kúsheytiw jobaların islep shıǵıp atırlar pul resursları. Bul erda unamsız zat hálsiz oylanǵan, hawlıqpa hám artıqsha jıynaw tezligi xoshametlentirildi keleshekte paydalanıw ushın materiallıq rezervler. Defitsit menen parallel túrde artadı kárxana hám shólkemlerdiń teleklerin " toltırıw", xalıq xojalıqların buzıw. Inflyatsiyaning taǵı bir nátiyjesi-biyqararlıq hám etiwmovchilik biznes-jobalar dúzilisine tosqınlıq etiwshi ekonomikalıq maǵlıwmat. Baxalar bazar ekonomikasınıń tiykarǵı kórsetkishi bar. Baxa informacion-bosh bet biznes ushın. Inflyatsiya dawamında baxalar mudami ózgerip turadı, satıwshılar hám tovarlardı qabıl etiwshiler eń jaqsı baxanı tańlawda barǵan sayın nadurıs. Túsedi keleshektegi dáramatlarǵa bolǵan isenim, xalıq ekonomikalıq joǵatadı jeńillikler, biznes iskerligi azayadı. P. Samuelsonning jaqtı uqsaslıǵı : sizdiń oyda sawlelendiriwińiz telefon nomeri hár jılı ósip barıp atır (onı " telefon inflyatsiyasi" dep ataymız bólmeler"). Bunday ósiwdi sizge qanday qolaysızlıq tuwdırıwın oyda sawlelendiriw etiń siz ushın eń zárúrli telefon abonentleriniń nomerleri kúsheytildi telefon nomerindegi ótiw hám aldınan aytıp bolmaytuǵın ózgeris járdem xızmeti. Sonday etip, aldınan aytıp bolmaytuǵın atlar kerekli ózgerislerdi ózgertiredi telefonlar, sonıń menen birge, belgisiz nızamlar menen telefon da ózgeredi ATS járdem xızmeti. Tap sol tárzde, sapalı etiwmasligi sebepli baxalar haqqında maǵlıwmat, bazar sub'ektleriniń disorientatsiyasi kusheytip atır ekonomikalıq resursların jaylastırıw natiyjeliligi azayıp barıp atır. Y kárxanalar maslastırıw zárúrshiligi menen baylanıslı ǵárejetlerdi asırıw turaqlı ózgerisler ushın aldınan kóplegen stsenariylerge tayarlıq kóriń ertangi kún ekonomikası.

Inflyatsiya keyingi ózgesheligi-Real pul procent stavka inflyatsiya artıwınıń jıllıq úlesi menen azayadı. Sonday etip, eger 1990 da AQShda inflyatsiya dárejesi 4% bolsa, ol jaǵdayda pul iyeleri birdey jıl birdey 4% tómen valyuta ushın Real dáramat qabılladı. Hám aqır-aqıbetde, inflyatsiya ósiwi derlik mudamı joqarı, biraq yarım waqıtta hám úlken kólem menen birlestirilgen milliy islep shıǵarıw. Kerisinshe, inflyatsiya tómenlewi birdey óndiristiń tómenlewi hám jumıssızlıqtıń asıwı menen waqıt. Mısal -Polsha baxa ósiwi bólekan turaqlılastırıw menen birge edi báhár 1990, óndiristiń tómenlewi hám jumıssızlıqtıń sezilerli ósiwi dawam etpekte (tek báhár 1990 ushın, jumıssızlıq 2 ret asdı - 200 mıń. insan ).

Inflyatsiya baxasınıń asıwı hám tómenlew ortasındaǵı baylanıslılıq jumıssızlıq 1958 de ingliz ekonomistsi A. tárepinen alıp qoyıldı. Phillips. 1861-1956 ushın Ullı Britaniya statistika maǵlıwmatlarınan paydalanıw. ózgeris ortasındaǵı teris munasábetti sáwlelendiriwshi qıysıq qurılǵan mıynet haqı stavkaları hám jumıssızlıq dárejesi. Tómendegi teoriyalıq tiykar A. Phillips esap -kitapları ekonomist R. Lipsi tárepinen keltirildi. Keleshekte Amerika ekonomistler P. Samuelson hám R. Solou Phillipsning iymek sızig'ini ózgertirdi, mıynet haqı stavkaların tavar bahosining ósiw pátleri menen almastırıw. Inflyatsiya dárejesiniń tómenlewi (stabilizatsiya) ga baylanıslılıǵı aldınan eskertip ótemiz jumıssızlıq dárejesi kóp mámleket tiykarlanǵan anti-inflyatsiya programmaları (AQSh, Ullı Britaniya, Polsha, Vengriya ) hám eń nátiyjeli (jáne social tárepten) biri (tariyxıy tárepten tastıyıqlanǵan ) qattı ) bazar ekonomikasın turaqlılastırıw quralları.

Ekonomikalıq siyasattiń eń quramalı máselelerinen biri inflyatsiyani basqarıw. Onı basqarıw usılları uǵımsız, qarama-qarsılıqlı onıń aqıbetleri haqqında. Bunday siyasatti ámelge asırıw ushın parametrler aralıǵı júdá tar bolıwı múmkin: bir tárepden, búklemdi toqtatıw kerek inflyatsiya spirali hám basqa tárepden, qollap-quwatlaw kerek islep shıǵarıwdı xoshametlew, bazardı tovarlar menen toltırıw ushın sharayat jaratıw. Inflyatsiyani basqarıw kompleks ilajlardan paydalanıwdı óz ishine aladı, baxalar artıwın (áhmiyetsiz) arnawlı bir dárejede birlestiriwge járdem beredi dáramattı turaqlılastırıw. Inflyatsiya procesin basqarıw quralları onıń tábiyaatı hám dárejesine, qásiyetlerine qaray parıq etedi ekonomikalıq jaǵday, ekonomikalıq mexanizmdiń ayriqsha qásiyetleri. Ulıwma, rawajlanǵan mámleketler (atap aytqanda, AQSh hám Batıs Evropaning kópshilik mámleketleri) inflyatsion ósiw páti (urıstan keyingi turaqlılıq dáwirinen keyin) júdá tar sheńberde ustap turıw múmkin.

Paydalanilgan Adebiyatlar

• 
  Inflyatsiya jáne onıń aqıbetleri: sabaqlıq / Ed. M.: Roo " Panorama orayi", 2009
  
• 
  Inflyatsiya: sebepleri hám tártipke salıw usılları : Polievktov E. V.- M.: Ekonomika, 2010
  
• 
  Institutsional ekonomika : sabaqlıq/ Ed. talap ústine, 2012
  
• 
  Jáhán ekonomikası saytı, maqala : inflyatsiya jáne onıń túrleri. Sebepleri inflyatsiya dárejesi http://www. ereport. ru/articles/macro/macro14. htm
  
• 
  Oqıw - ekonomikalıq - huqıqıy kitapxana http://zachetkarf. ru
  
• 
  Juwmaq bazası, maqala : " inflyatsiya" http://odiplom. ru
  
• 
  Ekonomikalıq jumıslar saytı, maqala : inflyatsiya http://works. tarefer. ru
  
• 
  Ekonomikalıq bilimlerdiń ensiklopediyasi http://www. financialguide. ru
  
• 
  Tezisler saytı http://otherreferats. allbest. ru/economy/00026965_0. html
  
• 
  Informaciya ensiklopediyasi http://studopedia. ru
  
• 
  Ekonomikalıq jumıslar saytı http://www. referatbar. ru
  
• 
  Informaciya qıdırıw saytı http://ru. wikihow. com
  
• 
  Informaciya saytı http://provincialynews. ru
  
• 
  Informaciya ensiklopediyasi https://ru. wikipedia. org
  
• 
  Ekonomikalıq forum http://center-yf. ru