2. Hayotning faydo bо‘lishidagi shart sharoitlar

Hayotning paydo bо‘lishi tо‘g‘risidagi qarashlar Hayot paydo bо‘lishi muammosi fan va texnikaning rivojlanishiga qarab turli davrlarda turlicha hal etildi. Din peshvolari va idealizm oqimining namayondalari yer yuzidagi barcha о‘simliklar, hayvonlar va odamlar xudo qudrati bilan vujudga kelgan, degan fikrni uzoq davr targ‘ib qilib keldilar. Bunga qarama-qarshi materializm oqimi tarafdorlari esa hayot hech qanday ilohiy kuch ishtirokisiz, tabiiy qonunlar asosida paydo bо‘lganligini e’tirof etdilar. Biroq materializm oqimining dastlabki tarafdorlari о‘lik tabiat bilan tirik tabiat orasidagi tub sifat farqlarini yetarlicha farqlay olmadilar. XVII asrda yashagan Italiya olimi Franchenko Redi hayotning о‘z-о‘zidan paydo bо‘lishi tо‘g‘risidagi bunday tasavvurlar notо‘g‘ri ekanligini birinchi bо‘lib tajribada isbotladi. U о‘z tajribalarida shidishlarga bir parchadan gо‘sht solib, ba’zi idishlarning og‘zini doka bilan yopib, ba’zilarini ochiq qoldirdi. Ochiq holdagi idishlardagi gо‘shtlarga pashsha qо‘ngani uchun tez orada ularda qurt paydo bо‘ldi va rivojlandi. Yopiq shisha idishlardagi gо‘sht sasib chirisa ham, ularda hech qanday qurt paydo bо‘lmadi.
Fransiya mikrobiologi Lui Paster tajribalar о‘tkazib, yirik organizmlargina emas, hatto eng mayda organizmlar ham о‘lik tabiatdan о‘z-о‘zidan bо‘lmasligini isbotlab berdi. Paster tajribasining yakunlari e’lin qilinganidan keyin hayot mangu deb da’vo qiluvchi gipotezalar maydonga keldi. Kosmozoy va panspermiya gipotezalarini bunga misol qilib kо‘rsatish mumkin.


Kosmozoy gipotezasini birinchi marta 1865 yili nemis vrachi Rixter ilgari surdi. Keyinchalik gipotezani olimlardan Tomson va Gelmgols quvvatladilar. Kosmozoy gipotezasiga kо‘ra, koinotda hayot mangu bо‘lib, uning zarrachalari bir sayyoradan, ikkinchi sayyoraga kо‘chib yuradi. Bu zarrachalarning kо‘chib yurishida meteoritlar asosiy о‘rin egallaydi. Mikroskopik kо‘rinishdagi bu hayot zarrachalari meteoritlarga yopishib, ular orqali yerga tushgan va hvyotning rivojlanishiga sababchi bо‘lgan.