2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

Ҳуқуқий маданият ва унинг мазмун моҳияти 
 Юсупова Дилноза Файзуллаевна А.Авлоний номидаги 
ХТТРМХҚТМО таянч докторанти
 Аннотация 
Мазкур мақоладахуқуқий онг,ҳуқуқий маданият, хуқуқий давлат қурилишининг асосий 
мезони сифатида фикр юритилган.
Калит сўзлар : 
хуқуқий онг,ҳуқуқий маданият демократия, конститутция, фуқаро, хуқуқий давлат, 
қонун 
Аннотация
В данной статье правовое сознание, правовая культура, верховенство закона
рассматриваются как основные критерии построения государства.
 
Ключевые слова:
правовое сознание, правовая культура, демократия, конститутция, гражданин,
верховенство закона, закон 
Annotation 
In this article, Legal consciousness,legal culture,the rule of law are considered as the main 
criteria for building a state.
Key words:
Legal consciousnesslegal culture,democracy ,constitution, citizen , 
the rule of law, law. 
Ўзбекистондаги ҳуқуқий ислоҳотларнинг йўналишлари ва мезонлари, қадриятлари ва мақсадларини 
аниқ белгилашга ёрдам берса, иккинчи томондан, мамлакатимиз тараққиётида ҳуқуқий маданиятимиз 
қаердан келиб, қаёққа кетаяпти, унинг ўзига хос жиҳатлари, ривожланишининг шакл ва 
кўринишлари, мезонлари борми ёки дунёдаги мавжуд ҳуқуқий тараккиёт узанидан кетадими, деган 
саволларга жавоб топишга имкон яратади. Ана шу муаммолар мақоланинг қисқача асосини, ўзагини 
ташкил килади. Демократик ҳуқуқий давлатни шакллантириш жамият, мансабдор шахслар ва 
фуқароларнинг ҳуқуқий маданиятини оширишдек кенг қамровли ишларни амалга оширишни тақозо 
этади. Шу маънода ҳуқуқий давлатнинг муҳим белгиси - бу юксак даражадаги ҳуқуқий маданиятдир. 
Ушбу улкан ва кенг миқёсдаги ишни амалга ошириш мақсадида муайян ишлар қилинди: доимо 
такомиллашиб бораётган қонунчилик асослари яратилди, Ўзбекистон Республикасининг 
Конституцияси қабул қилинди ва амал қилмоқда, ялпи ҳуқуқий таълимга катта аҳамият берилмокда, 
фукароларни ҳуқуқий ижтимоий ҳимоялаш тизими йўлга қуйилди, , ҳуқуқ, конун, қонунга итоат 
қилишни аҳолининг онгига сингдириш бўйича халқ анъаналари қўллаб- қувватланмокда ва 
ривожлантирилмокда.Албатга, бундай катта ишни таркқоқ равишда амалга ошириб бшлмайди. У 
маълум мақсадга қаратилган, изга солинган, аниқ ва равшан йуналишларга эга бўлиши керак. 
“Ҳуқуқий маданият” тушунчаси, унинг тузилиши, вазифалари, намоён бўлиш соҳалари, бошқа 
юридик ва жамоат ходисалари билан боғлиқлигини очиб берадилар. маданиятни ҳуқуқий 
юксалтиришга давлат сиёсатининг асосий йуналишларидан бири сифатида қаралади. Китобда кам 
урганилган муаммолар, чунончи ҳуқуқ ва ҳуқуқий маданият тизими, хуқуқий муносабатларда 
ҳуқуқий маданиятнинг намоён бўлиши, ҳуқуқий маданият ва юридик муассасалар каби масалаларга 
катта эътибор берилади. Китобхон турли мамлакат ва минтақалардаги ҳуқуқий маданият тизимлари, 
юридик типология таснифи, турли давлатлардаги ҳуқуқий маданият хусусиятлари билан 

---

402 
таништирилади. Ўзбекистон аҳолиси ҳуқуқий маданиятининг илдизлари тарихий ўтмишнинг бой 
маданиятига бориб тақалади, миллий анъана ва буюк қадриятлари - меҳнатсеварлик, камтарлик, 
халқининг сахийлиги, Ватанига, она-заминига муҳаббати, бошқа халқларга биродарларча муносабати 
билан чамбарчас боғлиқдир. Ўзбекистоннинг ўз давлат мустакдплигини қўлга киритиши ва дунё 
ҳамжамияти томонидан маънавият йуналишидаги мулоқот маданияти, бошқа мамлакатларнинг 
саноат, молия ва банк соҳаларидаги ҳамкорлиги, учрашувлар тажрибаси тараққиёт йўлидаги олға 
силжишида катта аҳамиятга эгадир. Ҳар бир жамиятдаги демократик ўзгаришлар муҳим аҳамиятга 
эга. Бу жараёнларга жаҳон ҳуқуқий тараққиёти тамойиллари нуқтаи назаридан қараш зарур 
Демократик ҳуқуқий давлатни шакллантириш жамият, мансабдор шахслар ва фукароларнинг 
ҳуқуқий маданиятини оширишдек кенг камровли ишларни амалга оширишни такозо этади. Ҳуқуқий 
давлатнинг муҳим белгиси - бу юксак даражадаги ҳуқуқий маданиятдир. Бундай давлатнинг кўплаб 
белгилари кўриниб турибди, бошқалари учун эса зарур шарт-шароитлар яратилмокда. Хуш, 
жамиятни ҳуқуқий маданиятининг ахволи кандай? У асл хуқуқий давлат талабларига жавоб 
берадими? Афсуски, кейинги саволга ижобий жавоб бера олмаймиз. Демак, ҳуқуқий маданият 
деганда жамиятда қарор топтан хуқуқий тизимнинг даражасини, халқнинг бу ҳуқуқ тизимидан 
хабардорлик даражасини, фуқароларнинг қонунга бўлган ҳурмати, хуқуқий нормаларнинг ижро 
этилиш даражаси, риоя қилмаганларга муросасиз бўлиш, қонунга итоаткорлик даражасини 
тушунамиз. Ушбу масалалар бўйича жамиятда ташкил топган ғоя ва фикрлар, назария ва мафкура 
хукукий маданият назарияси тушунчасини вужудга келтиради. Жахоннинг маърифий ривожланган 
мамлакатлари эътироф этган хуқуқий маданият ва давлат суверенитети, демократия ва ҳалқаро 
хуқуқнинг устунлиги каби умумбашарий қадриятлар Ўзбекистон давлатчилик манфаатларига, 
халқнинг ўзига хослигига, унинг миллий анъана ва урф-одатларига тўла мос келади. Ҳуқуқий 
маданият Ўзбекистонда Конституция ва қонунлар билангина эмас, балки халқнинг ўз онги, унинг 
маънавий-ахлокий дунёқараши ва тажрибаси, ҳуқуқий меҳр-шафқати билан мустаҳкамланади.
Адабиётлар руйхати 
1.Ўзбекистон Республикаси Президенти ПФ- 4947 2017 йил 7.02 
2.Ўзбекистон Республикаси Конститутцияси 1992 йил 8.12 
3.Хуқуқий маданият назарияси Ў.Тожихонов, А.Саидов 1998 йил 
4. WWW. Lex.uz