2. Fiziologik faol moddalar klassifikastiyasi Dorivor o’simliklar tarkibidagi organik birikmalar



Download 20,16 Kb.
bet2/4
Sana20.04.2022
Hajmi20,16 Kb.
#567130
1   2   3   4
Alkaloidlar-faqat o’simliklarda uchraydigan geterostiklik organik birikmalar bo’lib, tarkibida asos xossasiga ega bo’lgan azot atomi tutadi. Alkaloidlar fiziologik jihatdan o’ta aktiv birikmalar bo’lganligi sababli, odam va hayvonlar organizmiga kuchli ta’sir kursatadi ko’p alkaloidlar zaharli moddalardir.
Alkaloidlar (arabcha algali — ishkor demak) kislotalar bilan reakstiyaga kirishib, tuz hosil kiladi.
O’simliklarda alkaloidlar, asosan, malat, tartarat, stitrat va boshka kislotalarning tuzlari sifatida uchraydi. Ko’pchilik alkaloidlar maxsus reaktivlar — fosfovalg’framat, fosfomolibdat, pikrinat, dubilg’ kislota va boshkalar yordamida chukmaga tushiriladi. Erkin holdagi alkaloidlar suvda erimaydi, ammo opganik erituvchilarda yaxshi eriydi.
Ko’pchilik alkaloidlar xalk xujaligining turli tarmoklarida, jumladan, medistina, veterinariya, qishlok xo’jaligida va boshka sohalarda ko’p ishlatiladi.
Vitaminlar – tarjima qilinganda “Hayot aminlari” mahnosini beradi, fiziologik faol moddalar bo’lib, organizmning normal faoliyati uchun juda zarurdir. Vitaminlar X1X – XX asrlarda kashf etilgan birikmalardir. Hozirgi vaktda vitaminlarning 30 ga yakin turi aniklangan. Fiziologik jihatdan eng muhimlari katoriga vitamin A, V2 (riboflavin), V1 (tiamin), V6 (piridoksin), V12, V15, S (askorbin kislotasi), D, E, F, K, R (rutin), RR (nikotin kislotasi), foliy,pantoten paraaminbenzoy kislotalari, inozit, xolin, biotin va boshqalar.
Glikozidlar - barcha monosaxaridlar va oligosaxaridlarning yukori reakstion qobiliyatga ega bo’lgan gidroksil gruppasi biron-bir ug­levod tabiatiga ega bo’lmagan modda bilan uzaro reakstiyaga kirishishi natijasida hosil buladigan birikmalar glikozidlar yoki geteroglikozidlar deb ataladi. Bu gruppaga kiradigan birikmalarning ximiyaviy tabiati turlicha bo’lib, umumiyligi fakat hammasi ham shakarlarning va ko’pincha monosaxaridlarning hosilasi bulishidir. Glikozidlar tarkibidagi uglevod tabiatiga ega bulmagan moddalar aglikonlar yoki geninlar deb ataladi. Aglikon sifatida turli spirtlar, aromatik birik­malar, tarkibida oltingugurt tutuvchi moddalar, steroidlar, polifenollar va pigmentlar uchraydi.
Saponinlar – murakkab tuzilishga ega bo’lgan glikozidlar, ular suv bilan chayqatilganda turg’un ko’pik hosil qiladi. “Sapo” – lotincha – sovun degan mahnononi bildiradi. Parchalanganda kandlar va aglikon – sarogenin moddasini hosil kiladi. Mana shu birikma dorivorlik xususiyatini namoyon kiladi va medistinada saponin tutuvchi dorivor o’simliklar balg’am ko’chiruvchi vosita sifatida ishlatiladi.

Download 20,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish