70
1. O’zbekiston Respublikasi banklari o’rtasida naqd pulsiz hisob-kitoblarni
jadallashtirish;
2. Uzatiladigan elektron to’lov hujjatlarini ruxsatsiz tashqi daxl etishdan
himoya qilish:
3. Banklarning vaqtincha pul resurslaridan samarali foydalanish;
4. Kredit va xatarlilik
darajasini boshqarish;
5. To’lov operatsiyalarini tartibga soluvchi qonun va qoidalarga rioya qilish;
6. Tijorat banklari tomonidan amaldagi qonunchilikka va bank faoliyati
me’eriy hujjatlariga rioya qilinishi bo’yicha Markaziy bankning nazorat va kuzatuv
funktsiyalarini bajarish;
7. Ma’lumotlar bazasini yaratish.
Elektron to’lovlarni o’tkazishda initsiator va benifitsiar banklar ishtirok
etadi.Initsiator bank bu-to’lov operatsiyalarini boshlovchi bank,
benifitsiar bank esa
to’lov operatsiyalarini yakunlovchi bankdir. Banklar o’rtasidagi hisob-kitoblar
elektron to’lov hujjatlari asosida amalga oshiriladi. Elektron to’lov hujjati
O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan shaklda pul hisob-
kitob hujjatlari asl nusxasi asosida yaratilgan «elektron» belgili hujjat bo’lib,uning
asosiy nusxasi hisoblanadi va asl nusxa kuchiga ega bo’ladi. Elektron to’lovlar
tizimida uzatish uchun muljallangan hujjatlarning to’g’ri to’ldirilganligi uchun bank
mijozi javobgar bo’ladi. Xududiy axborotlashtirish Markaziga qayta ishlash uchun
uzatiladigan elektron to’lov hujjatlarini hisoblab o’tkazish, hisobdan chiqarish va
ularning elektron fayllarini shakllantirilishi to’g’riligi uchun
javobgarlik initsiator-
bankka, xududiy axborotlashtirish markazidan qabul qilinadigan to’lov hujjatlari
uchun javobgarlik esa benifitsiar bankka yuklatiladi. Elektron to’lov tizimi bir qator
printsiplar asosida faoliyat ko’rsatib, ular quyidagilardir:
1. To’lovlar bo’yicha transaktsiyani o’tkazish tashabbusi initsiator-bankka
tegishli bo’ladi;
2. To’lovni amalga oshirishdan oldin operatsion kunning boshida tijorat
banklarining ichki va tashki vakillik hisobvaraqlaridagi oborotlar va qoldiq
mablag’lari bir-biriga muvofiqligi tekshiriladi;
3.
Amalga oshirilgan transaktsiya qaytarilmaydi.
4.
To’lovlarning eng yuqori summasi cheklanmagan
5.
To’lovlar initsiator - bank tomonidan vakillik hisob varag’idagi mablag’
qoldig’i chegarasida to’lanadi. Undan ortiqcha mablag’
sarflash overdraft summasi
miqdorida amalga oshirilishi mumkin.
Elektron to’lovlar ishtirokchilari O’zbekiston Respublikasi Markaziy
bankining Axborotlash markazlari va hisob-kitob markazlaridir. Elektron to’lovlar
tizimidan foydalanuvchilar hisob-kitob kassa markazlari va tijorat banklaridir.
Elektron to’lovlar tizimi ishtirokchilari va foydalanuvchilarining huquq va
majburiyatlari tijorat banklari , axborotlash markazlari va hisob - kitob markazlari
o’rtasida tuzilgan shartnoma bilan tartibga solinib turiladi.
Har bir bank elektron to’lovlar tizimiga ko’shilishi uchun avvalo Respublika
Markaziy bankida ruyxatga olingan hamda BDMAB tomonidan unikal kod berilgan
bo’lishi lozim. Shu bilan birga ushbu bank elektron to’lovlar
tizimiga chiqish
imkoniyatini beradigan tegishli dasturiy majmuaga ega bo’lishi lozim. Shundan so’ng