2. Bayqaǵıshlıq bul fotoelementga I lyumen jaqtılıq aǵımı túskende payda bolǵan tok kúshin ańlatadı jáne onıń ma`nisi mikroamperlarda (10 -6 A) olshenedi Surma-seziyli fotoelement

3 Fotoelementlar bul jaqtılıq energiyasın elektr energiyasına aylantırıp beretuǵın apparatlar bolıp, olar tiykarınan islew Principine qaray tómendegishe gruppalarǵa bólinedi: 1. Sırtqı fotoeffektga tiykarlanǵan fotoelementlar; 2. Ishki fotoeffektga tiykarlanǵan fotoelementlar; Házirgi waqıtta eń kóp sırtqı fotoeffektga tiykarlanǵan fotoelementlar qollanıladı. Bunday fotoelementlarga surma-seziyli hám kislorod -siziyli fotoelementlar mısal bóle aladı. Hár qanday fotoelement tiykarınan tómendegi parametrleri boyınsha xarakterlenedi. 1. Spektral xarakteristika - fototok kúshin fotoelementga túsip atırǵan jaqtılıq nurın tolqın uzınlıǵı menen baylanıslılıq iymek sızig'ini ańlatadı. Fotoeffekt bosaǵası yamasa onıń qızıl shegarası dep, fotoelement jaqtılıqnı seza baslaǵan waqıttaǵı jaqtılıqnıń tolqın uzınlıǵına aytıladı. 2. Bayqaǵıshlıq - bul fotoelementga I lyumen jaqtılıq aǵımı túskende payda bolǵan tok kúshin ańlatadı jáne onıń ma`nisi mikroamperlarda (10 -6 A) olshenedi Surma-seziyli fotoelement. Bul fotoelement shıyshe plastinka maydanına surma-puwini kondensatsiya qılıw nátiyjesinde alınadı. Bunıń nátiyjesinde 150 qalıńlıqtaǵı tınıq olmaǵan metall surma qabatı payda boladı. Bul fotoelement qısqa tolqınlı kózge ko'rinuvchi hám ultrafioletoviy nurlar salasında joqarı bayqaǵıshikni kórinetuǵın etedi. 700 nm den keyin bul fotoelementning bayqaǵıshlıǵı joǵaladı. Bul fotoelement 500 C ge shekem normal isleydi. Temperaturanıń endigiden asıwı qara toklar payda bolıwına alıp keledi, yaǵnıy katodning termoelektron emissiyasi esabına tok payda boladı. Házirgi waqıtta islep atirǵan vakkumlı fotoelementlarda arnawlı apparatlar qoyılǵan bolıp, bular qara toklar payda bolishini aldın aladı. Kislorod-sizeyli fotoelementlar. Bul fotoelement shıyshe plastinkaǵa gúmis qabatı yotqizilib tayarlanadı.
4 Eritpeniń pH bahası shiyshe hám basqa elektrodlar járdeminde anıqlawdıń potentsiometrik usılları, sonıń menen birge, ion-selektiv elektrodlar (ionometriya) járdeminde basqa ionlardıń konsentraciyasın (aktivligin) tuwrıdan-tuwrı potentsiometrik anıqlaw úlken ámeliy áhmiyetke iye. Ionlar ushın mólsherlengen ion -selektiv elektrodlar Си²⁺, Аg²⁺, Аg⁺ Са²⁺, Nа⁺, К⁺, С1 , F , S , NO va Basqalar túrli texnologiyalıq sheshimler, átirap -ortalıq ob'ektleri hám basqalardı analiz qılıwda tabıslı qollanıladı. Ion-selektiv elektrodlar tiykarındaǵı potenciometrik datchikler texnologiyalıq processtiń barıwın baqlaw imkaniyatın beredi. Kóplegen tarawlarda kalciy ionı-selektiv elektrod ámeliy qollanılıwın tabadı. Suwdı, hár qıylı eritpelerdi hám basqalardı dástúriy analiz etiwden tısqarı, kalciy elektrodı biomedicina izertlewleri, klinikalıq medicina hám basqalarda úlken ámeliy áhmiyetke iye, sebebi kaltsiy ionlarınıń kontsentraciyası (aktivligi) kóplegen turmıslıq processler hám fiziologikalıq processlerge tásir etedi (asabiy iskerlik, ferment funkciyası hám basqalar). Málim bolǵan membrana ion-selektiv elektrod suwdıń qattılıǵın anıqlawǵa múmkinshilik beredi, sebebi ol eki ionǵa (kalciy hám magniyǵa) shama menen birdey bayqaǵıshlıqqa iye. Potenciometrik usıllardı qóllawdıń taǵı bir zárúrli tarawı kislotalar, tiykarlar, duzlar hám basqa elementlardı potenciometrik dirildew bolıp, bul jerda ion-selektiv elektrodlarda nátiyjeli qollanıladı. Potenciometrik usıllar bultlı hám reńli eritpelerdi analiz qılıwda hám aralas hám suwsız eritiwshilerge tiykarlanǵan eritpelerdi analiz qılıwda tabıslı qollanıladı.
1 Termik analizda oksidleniw-qaytarılıw processlerin, birigiw yamasa orın alıw reaksiyaların baqlaw múmkin. Bul processlerdi sapa termik analiz tárepinen tuwrı analiz qılıw ushın aralıq ónimlerdi biz joqarıda aytǵan qosımsha fizikalıq ximiyalıq usıllardı qollap tastıyıqlashimiz kerek. Joqarıda keltirilgen processlerge mısallar keltiremiz. Mısalı : monogidrat Sa oksalatining Sa(S₂O₄) N₂O termogrammasında: Tábiyaatda suw molekulası minarlar quramında, biologiyalıq obiektlerde, sintetik elementlarda hár qıylı kóriniste baylanısqan boladı. Bul bolsa óz gezeginde termik analizda túrli temperaturalarda suw molekulasınıń shıǵıp ketiwine tuwrı keledi. Absorbsion suw. Bul suwdiń shıǵıw temperaturası ádewir ulken diapazonǵa iye esaplanadı, yaǵnıy 20 -200 gradus ortasında. Gidratpatsion suw. Bunday suw molekulaları 60 -140 gradusda shıǵıp ketedi. Suwdiń tábiyaatı vodorod baylanısıwına iye esaplanadı. Kóplegen jaǵdaylarda suw shıǵıp ketiwi menen kristall strukturanıń aynıwı gúzetiledi. Kristallizacion suw molekulası. Bunday suw molekulaları bir neshe molekulalardı vodorod baylanısıw esabına tıgıw wazıypasın óteydi. Kóplegen jaǵdaylarda kristall tor payda etiwde qatnasadı. Shıǵıw temperaturası 80-180 gradusqa teń bolıwı múmkin. Koordinacion suw molekulası. (akvo molekulalı suw) bunday suw molekulasınıń ótiw metallari sulfatlar, nitratları, xloratlari, sitratlari, formiatlari, atsetatlari, suksinatlari, jılqıshıatlari hám taǵı basqalar quramında ushraydı. Suw quramındaǵı anionning tábiyaatına qaray hár qıylı muǵdarda suw uslanadı. Bunday suw molekulalarınıń shıǵıwı 70-280 gradus temperaturanı talap etedi. Konstitucion suw molekulası. Bunday suw molekulaları júdá joqarı temperaturalarında shıǵadı, yaǵnıy 250-950 gradusda shıǵadı.