2-bap. A’meliy jumis materiallari 1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti boyınsha bahalaw

2-BAP. A’MELIY JUMIS MATERIALLARI
1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti boyınsha bahalaw
Jumıstın` maqseti: Berilgan islep shıg`arıw protsessin a`melge asırıw ushın traktordın` tartıw ku`shinen u`nemli paydalanıw da`rejesine (koeffitsientine) karay tirkemeli ha`m aspalı su`rim agregatının` optimal quramın tiykarlaw ta`rtibin u`yreniw.
Jer su`riw protsessinin` jag`dayları (tapsırma):

Atızdın` o`lshemleri: beti________ga; uzınlıg`ı_______m; qıyalıg`ı i =________;

topıraqtın` salıstırma qarsılıg`ı_________kN/m²; su`rim teren`ligi ______m.

Agregat quramın tiykarlaw ushın traktor ha` pluglardı tan`lawda birinshi na`wbette fermer xojalıg`ının` ayrıqsha jaylasıw ko`rsetkishleri, yag`nıy: jer relefi, topıraq-ıqlım jag`dayı, atızdın` maydanı ha`m uzınlıg`ı ha`m de orınlanatug`ın tiykarg`ı ha`m ja`rdemshi jumıslardın` tu`ri ha`m de olardın` ko`rsetkishlerine ayrıqsha a`hmiyet beriledi.

Ko`p energiya talap etiletug`ın jer su`riw jumısların orınlawda maydanı 5 gektarg`a shekem bolg`an atızlarda 60-100 kVt quwatqa iye bolg`an DT-75M, VT-100 ha` T-401S markalı shınjırlı ha`m Axsos-340S, TS-6070, MX-140 markalı do`n`gelkli traktorlardı, 5-10 gektarlı maydanlarda quwatlıg`ı 100-130 kVt quwatqa iye bolg`an VT-150 ha`m XTZ-181 markalı shınjırlı ha`m Arion-640S, K-701, T-150K markalı do`n`gelkli ha`m de 10 gektardan joqarı bolg`an maydanlardı su`rim quwatı 130 kVt tan joqarı bolg`an Axion-850, MX-250, Magnum markalı traktorlardan ha`m olarg`a tuwrı keletug`ın aspa, awdarmalı pluglar menen birge paydalanıw maqsetke muwapıq esaplanadı.
Jumıstı orınlaw ta`rtibi:

1. Jer su`riw protsessin sıpatlı etip orınlanıwın ta`miyinlew ushın atızdın` topıraq-ıqlım jag`dayına tuwrı keletug`ın traktor ha`m plug tu`rin tan`law.

Joqarıdag`ılardı esapqa alg`an halda 4, 5 ha`m 6-kestelerden atızdın` berilgen jag`daylarına tuwrı keletug`ın______________ markalı traktor ha`m aspalı yamasa tirkemeli _________ markadag`ı plug qabıl qılınadı.

2. Qabıl qılıng`an traktor ha`m plugtın` to`mendegi ko`rsetkishleri:

Traktordın` quwatı_________kVt; salmag`ı_______kN. Plug korpusının` salmag`ı_______kN, traktorg`a tirkew usılı_________, qamraw ken`ligi_______m.

3. Traktordın` ilgegindegi tartıw ku`shin anıqlaw.

Jer su`riw jumısın orınlaw ushın 1 ha`m 2-kestelerge tiykarlanıp usınıs etilgen agrotexnikalıq tezlikler shegarasına V_AT km/saat tuwrı keletug`ın traktordın` tezlik berilisi_________, ha`reket tezligi V<sub>T_____________</sub> km/aoat ha`m ilgektegi tartıw ku`shi P_mk________ kN qabıl qılınadı.

4. Plug korpusının` sanı tabıladı:
- tirkemeli plug ushın dana;

- aspa plug ushın dona.
Bul jerde P_TK - tartıwg`a qarsılıg`ı, kN; G_TS -traktordın` salmag`ı, kN; i - atızdın` qıyalıg`ı; V_TP -tirkemeli plug korpusının` qarsılıg`ı, kN; V_AP - aspa plug korpusının` qarsılıg`ı, kN.

5. 
   Plug korpusının` qarsılıg`ı to`mendegishe anıqlanadı:
   

- tirkemeli pluglar uchun kN.

- aspa pluglar ushın kN.
Bul jerde: k_p - topıraqtın` salıstırmalı qarsılıg`ı, kN/m²;

h - su`rim teren`ligi, m;

b - bir korpustın` qamraw ken`ligi, m;

g_p-bir korpustın` salmag`ı, kN, g_p = 2,7-3,1 kN;

λ_p - aspa plug penen islegende traktorg`a tu`setug`ın qosvmsha ju`kti esapqa alıwshı koeffitsient, λ_p = 0,5-1,0.

Korpuslar sanının` anıqlang`an ko`rsetkishi en` kishi pu`tin sang`a keltiriledi. Mısalı, N_TP ha`m N_OPm=2,6  2 dana.
6. Traktordın` tartıw ku`shinen paydalanıw koeffitsienti

Tirkemeli plug uchun .

aspa pluglar ushın

formulalar menen tabıladı.

Traktordın` tartıw ku`shinen paydalanıw koeffitsienti f_TR=0,
80…0,95 bolıwı kerek. Esaplang`an ko`rsetkishlerdin` na`tiyjelerine tiykarlanıp juwmaq jayozıladı.
Jumıs boyınsha esabatta: jumıstın` maqseti, berilgen protsesstin` jag`dayları (tapsırma); jumıstı orınlaw ta`rtibi boyınsha esap-sanaqlar ha`m anıqlang`an mag`lıwmatlar jazıladı ha`m de alıng`n na`tiyjelerge karap juwmaq jazıladı.