2-amaliy mashg`ulot. Mavzu: Titrimetrik analiz metodlarining sinflanishi. Standart eritmalar. Kislota va asoslarni aniqlash. Titrimetrik analiz usullari

Indikatorlarningrango‘zgartirishsohasi.
Indikatorlarkuchsizkislotaorganikbo‘lganligiuchunmassalarta’siriqonunigabuysunadi:
HInd  H^ Ind^-
K_HInd
[H^]  K_HInd pH  pK -lg
bundarK-lgK bo‘lib, indikatorko‘rsatgichdeyiladi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatdiki, inson ko‘zining ranglarni ajratish qobiliyati chegaralangan
bo‘lib, bir rang ikkinchisidan  10 bo‘lgandagina indikatorning molekul
2.Kislota asosli titrlash metodlarida titrlash egrilari.
Kuchli kislotani kuchli asos bilan titrlash.
Aniqlanayotgan modda eritmasiga sekin-asta titrant qo‘shilganda eritmada rN ning o‘zgarib borishining grafik ifodasi titrlash egrisi deyiladi Titrlash egrisi indikatorni to‘g‘ri tanlash uchun hisoblab chiqiladi.
Kuchli asosni kuchli kislota bilan titrlaylik:
NaOH  NSINaCIH₂O
HCl va NaOH eritmalarining ùajmi 100 ml ikkalasining konsentratsiyasi
0,1 n bo‘lsin va titrlash davomida eritma hajmining ortishini hisobga olmaymiz.

Quyilgan 0,1 n NaON	rN ni aniqlovchi elektrolit	rK ni hisoblash formulasi	rN
0	0,1 n HCl	pH-lgCHCl	1
90	0.01 n HCl	pH-lgCHCl	2
99,0	0,001 n HCl	pH-lgCHCl	3
99,9	0,0001 n HCl	pH-lgCHCl	4
100,0		pHpOH	7
100,1	0,0001 n NaON	pH-lgCNaOH	10
101	0,001 n NaON	pH-lgCNaOH	11
110	0,01 n NaON	pH-lgCNaOH	12

1-rasm: Kuchli kislotani kuchli asos bilan titrlash
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, titrlash boshlanishida eritmada rN sekinlik bilan, ekvivalent nuqtaga yaqinlashgan sari tezroq o‘zgarib boradi va nixoyat ekvivalent nuqtada keskin o‘zgarib ketadi.
Eritmaning konsentratsiyasiga (ya’ni rN iga) qarab egri chiziqning keskin o‘zgargan chegarasi titrlash sakramasideyiladi. Eritmalarning konsentratsiyalari katta bo‘lsa, titrlash sakramasi ham katta bo‘ladi. Tanlangan indikatorning rang o‘zgartirish sohasi shu sakrama oralig‘ida bo‘lishi kerak. Sakrama katta bo‘lsa, indikator tanlash osonlashadi. Eritma konsentratsiyalari kichik bo‘lsa, titrlash sakramasi ham kichiklashadi, binobarin indikator tanlash ham qiyinlashadi.
Kislotaning konsentratsiyasi S>210^-4 molьl bo‘lsa, indikator bilan titrlash mumkin. Aks holda ekvivalent nuqta indikator yordamida emas, faqat fizik-kimyoviy metodlar bilan aniqlanadi.