2-amaliy mashg‘ulot mavzu: Ma’ruza darslariga tayyorgarlik ko‘rish va konspekt yozish usullari bilan tanishish. Ma’ruza

Ma’ruzalarni qanday eshitish va yozib borish kerak? 
Ma’ruza darslarida talabalar konspekt yuritishni o‘rganishlari kerak. Chunki, 
birinchidan konspekt yuritish bir vaqtning o‘zida – eshitish, yozish, tahlil qilish va 
fikrlash imkonini beradi; 
Ikkinchidan, konspekt yozish jarayonida talabada bir vaqtning o‘zida eshitish, ko‘rish va 
yozish funktsiyalari faol ishlaydi. 
Bunday kompleks faoliyat o‘quv materialini yaxshi o‘zlashtirishga, talaba ilmiy 
fikrlashini jadal rivojlanishiga olib keladi.
Ma’ruza eshitayotgan talaba yangi axborotlarga ega bo‘ladi, unda bu yangi 
axborotlarni nafaqat tushunish, balki, o‘z konspektida aks ettirish, eng muhim joylarini 
yozib olish ishtiyoqi yuzaga keladi. Odatda ma’ruza o‘qish tezligi bir minutda taxminan 

---

120 so‘zni tashkil etadi, talaba esa bir minutda 30-40 ta so‘zni yoza oladi. Ya’ni, u 
ma’ruzachidan 3-4 marta sekin tezlikka ega. 
Shu sababli, talaba ma’ruzani so‘zma – so‘z yozishi kerak emas (bu mumkin ham 
emas.) U ma’ruzani eshitib, umumlashtirishi, miyasida qayta ishlashi va daftariga qayd 
etishi lozim. Talaba ma’ruzachi fikrlari, so‘zlari ma’no-mazmuniga qanchalik jiddiy, 
diqqat bilan kirishsa, u mavzu mazmunini shunchalik chuqur anglay boshlaydi va 
konspeklashtirishi osonlashadi. Albatta, faqat ma’ruza mag‘zini, mazmuninigina, uning 
tuzilishini saqlagan xolda yozib borish, fikrlash yo‘lini, xulosalarni aks ettirish kerak. 
Ma’lumki, og‘zaki nutqda odatda, qaytarishlar, ko‘plab kirish so‘zlari, asosiy 
fikrdan chalg‘ishlar, ba’zi bir sharxlar uchraydi. SHu sababli, konspekt yozishda 
ma’ruzachi nutqini o‘ziga xos “tahrir etish”, uni ortiqcha so‘zlar, keng fikrlardan ozod 
etib, lo‘nda va tushunarli jumlalarni ishlatish kerak. 
Konspekt yozish – bu individual ish, shunga qaramasdan konspekt yozishning 
ayrim keng foydalaniladigan va maqsadga mos keladigan usullari (metodologiyasi) 
mavjud.