2-amaliy mashg’ulot. Kontsentratorlar, repiterlar, kommutatorlar, shlyuzlar va boshqa texnik vositalarini tuzilish va ishlash printsiplarini o’rganish

Ko‘priklar 
(Bridge, mosti), 
yo‘naltirgichlar 
(router, morshrutizatori) va 
shluzlar (gateway) turli xildagi tarmoqlardan bir butun tarmoq hosil qilish uchun 
ishlatiladi, ya’ni turli quyi bosqich almashish protokollari, xususan, turli formatdagi 
paketlar, turli kodlash usullari va turli tezlikdagi uzatishlar va hokazo. Ularni 
qo‘llash oqibatida murakkab va o‘z tarkibida turli xildagi tarmoq qismlaridan iborat 
tarmoqqa ega bo‘lamiz. Foydalanuvchi nazarida oddiy tarmoq bo‘lib ko‘rinadi, 
ya’ni yuqori bosqich protokollari uchun tarmoqda «shaffoflik» ta’minlanadi. 
Tabiiyki ko‘prik, yo‘naltirgich va shluzlar konsentratorlarga nisbatan ancha 
murakkab va qimmat, chunki ularda axborotga murakkab ishlov berish talab 
qilinadi. Ular komp’yuter asosida hosil qilinib, tarmoqqa tarmoq adapterlari 
yordamida ulanadi. Aslida ular tarmoqning ixtisoslashtirilgan abonentlaridir (tugun, 
uzli). 
Ko‘priklar 
– eng sodda qurilma bo‘lib, ular yordamida turli axborot 
almashish standartli tarmoqlarni birlashtirishda, masalan Ethernet va Arcnet, yoki bir 
tarmoqning bir necha qismlarini birlashtirishda foydalaniladi. Masalan, Ethernet (4-
rasm) foydalaniladi. 

---

4-rasm. Ko‘prikni ulash. 
4-rasmning ikkinchi chizmasidagi holatda, tarmoq qismlaridagi yuklamani 
taqsimlashga ishlatilib, tarmoqning umumiy unumdorligini oshirishga harakat 
qilinadi. Ko‘prkning ko‘rinishi 5- rasmda keltirilgan. 
5- rasm. Ko‘prining ko‘rinishi. 
 
Yo‘naltirgichlar 
ko‘priklarga qaraganda ancha murakkab vazifani bajaradi. 
Ularning asosiy vazifasi - har bir paket uchun qulay uzatish yo‘lini tanlashdir. 
Buning uchun tarmoqning eng ko‘p yuklangan qismlarini va buzilgan bo‘laklarini 
aylanib o‘tishi kerak. Ular odatda murakkab shoxlamali tarmoqda ishlatiladi, bu 
holda alohida olingan abonentlar o‘rtasida bir necha aloqa yo‘li mavjud bo‘lishi 
mumkin. 6- rasmda yo‘naltirgichning tashqi ko‘rinishi berilgan. 
6-rasm. Yo‘naltirgichning ko‘rinishi. 

---

Shluzlar 
– bu qurilmalar protokollari katta farq qiluvchi, butunlay bir-biridan 
farq qiluvchi tarmoqlarni birlashtirishda ishlatiladi, masalan, mahalliy, tarmoqlarni 
katta komp’yuterlar bilan yoki global tarmoq bilan ulashda qo‘llaniladi. Bu quril-
malar kam qo‘llaniladigan va qimmat tarmoq qurilmalariga kiradi. 
Agarda OSI modeliga murojaat qilsak, u holda repiter va repiterli 
konsentratorlar termoqni yoki uning qismini birinchi bosqich vazifasini bajaradi. 
Ko‘priklar – ikkinchi bosqich vazifasini bajaradi, yo‘naltirgichlar – uchinchi 
bosqich vazi-fasini bajaradi, shluzlar – ancha yuqori bosqich vazifalarini bajaradi.