2-Amaliy mag'shulot. Metrologiya va Standartlashtirish bo'yicha xalqaro tashkilotlar Maqsad

2-Amaliy mag'shulot.
Metrologiya va Standartlashtirish bo'yicha xalqaro tashkilotlar
Maqsad:
Metrologiya va Standartlashtirish bo'yicha xalqaro tashkilotlarning
maqsadi va vazifalarini o'rganish.
Reja
1. Standartlashtirish bo'yicha xalqaro ISO tashkiloti
2. Metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilo(MOZM)
3. Xalqaro elektrotexnika komissiyasi (MEK)

1926 yili standartlashtirish bo'yicha milliy tashkilotlarning Xalqaro assotsiatsiyasi (ISA) tashkil qilindi. Ikkinchi jahon urushi boshlanganligi munosabati bilan ISA o'z ishini tugatdi.
1946 yilda standartlashtirish bo'yicha yangi tashkilot Xalqaro standartlashtirish tashkiloti ISO (ISO – Internationai Standards Organization) tashkil qilindi. Bu nufuzli tashkilot Birlashgan Millatlar tashkiloti Bosh Assambleyasi tarkibida faoliyat ko'rsatadi. Unga atnashuvchi davlatlar soni 89 tani tashkil etadi.
Uning asosiy maqsadi xalqaro miqyosda tovar almashinuvini yengillashtirish, dunyo kulamida standartlashtirishga kumaklashish, hamda aqliy, ilmiy, texnikaviy va iqtisodiy faoliyatlar sohasida hamdustlikni rivojlantirishdan iborat. Bu maqsadlarni amalga oshirish uchun:
-dunyo kulamida standartlarni uyunlashtirish choralarini ko'rish;
-xalqaro standartlarni ishlab chiqish va chop ettirish (qatnashuvchilarning 2/3 qismi qo'llab ovoz berganda qabul qilinadi);
-qumita a'zolarining va texnikaviy qumitalarning ishlari haqida axborotlar almashinuvini tashkil qilish;
-sohaviy masalalar bo'yicha manfaatdor bo'lgan boshqa xalqaro tashkilotlar bilan xamkorlik qilish ko'zda tutiladi.
ISO rahbar va ishchi qumitalar idoralaridan tashkil topgan.
Rahbar idoralar tarkibiga:
-Bosh Assambleya (yig'ilishi uch yilda bir marta) prezident, vitse prezident, bosh kotib va h.k. lar;
-ijroiya byurosi;
-texnikaviy byuro;
-taxnik qumitalar;
-markaziy kotibiyat
Bosh Assambleyada sanoat va boshqa sohalarning yetakchi mutaxassislari qatnashadi va xalqaro stanlartlashtirishning muhim muammolari va yo'nalishlari muhokama qilinadi.
ISO ning kengashi yiliga bir marta o'tkaziladi. Unda :
-tashkilotning faoliyati muhokama qilinadi;
-xalqaro standartlarni chop etishning borishi ko'rib chiqiladi;
-kengash a'zolarining hamda texnikaviy qumitalarning raislari tayinlanadi.
Xalqaro standartlar (ISO standartlari) texnikaviy qo’mitalarda ishlab chiqiladi. Hammasi bo'lib 163 ta texnik qo’mita tashkil etilgan. Masalan:
TK-1 - “Rezbalar”;
TK-2- “Boltlar, gaykalar va mahkamlovchi detallar”;
TK-3- “Joizliklar va o'tqazishlar”;
TK-22- “Avtomobillar”;
TK-22 T - “Qishloq xo'jaligi traktorlari”;
TK-23- “Qishloq xo'jaligi mashinalari”;
TK-44- “Payvandlash”;
TK-57- “Ishlov berilgan yuzalarning sifati” va h.k.

Metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilot (MOZM)

(1955 yilda tuzilgan)

Metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilot (Mejdunarodnaya organizatsiya zanonodatelnoy metrologii- MOZM) ning asosiy maqsadi - davlat metrologik xizmatlarni va boshqa milliy muassasalarning faoliyatlarini xalqaro miqyosda muvofiqlashtirishdir.

MOZM faoliyatining asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat:
-MOZM ga a'zo bo'lgan mamlakatlar uchun o'lchash vositalarining uslubiy - me'yoriy metrologik tavsiflari birligini belgilash;
-qiyoslash uskunalarini, solishtirish usullarini, etalonlarni tekshirish va attestatsiyalashni, namunaviy va ishchi o'lchash asboblarini uyg'unlashtirish;
-xalqaro ko’lamda birxillashtirilgan (unifikatsiyalangan) o'lchash birliklarini mamlakatlarda qo'llanilishini ta'minlash;
-metrologik xizmatlarning eng qulay shakllarini ishlab chiqish;
-rivojlanayotgan mamlakatlarda metrologik ishlarni ta'min etish va ularni zarur texnik vositalar bilan ta'minlashda yordam berish;
-metrologiya sohasida turli darajalarda kadrlar tayyorlashning yagona qonun- qoidalarini belgilash;
MOZM ning Oliy rahbar idorasi metrologiya bo'yicha qonun chiqaruvchi Xalqaro konferentsiya hisoblanib, u xar to'rt yilda bir marta chaqiriladi. Konferentsiya tashkilotning maqsad va vazifalarini belgilaydi, ishchi idoralarning mavzularini, byudjet masalalarini muhokama qiladi.
MOZMning qarorgohi Parij shahrida joylashgan. MOZM qonunlashtiruvchi metrologiya bo'yicha xalqaro hujjatlar ishlab chiqaradi. Bu hujjatlar milliy standartlar tuzish uchun asos bo'lib xizmat kiladi.