2. Amaliy ishiı (4 saat) Mavzu

Nazorat savollari:
1. Minerallarni qattiqligi deganda nimani tushunasiz?
2. Moos shkalasini sanang?
3. Qattiqlik nimalar yordamida aniqlanadi?
4. Qattiqligi 2 gacha bwlgan minerallarga nimalar kiradi?
5. Tal`k kvatsga nisbattan necha marotaba yumshoq?
6. Minerallarning ulanish tekisligi deb nimaga aytiladi?
7. Minerallarning ulanish tekisligi necha tomonlama
bwlishi mumkin?
8. Ulanish tekisligi necha xil bwladi?
Topshirmalar: Tabiyatdagi minerallarni Moos qattıqlık shkalasıga kura aıratish. Birinchi un minerallnı tushirish. Moos shkalasıning axamiyati.
Minerallarning yoltiroqlilik xususiyati undan kun nuri bilan shag`ılısıwında, tashqi qatlami holatidan siniq kwrsatkichiga bog`liq minerallarning yoltiroqligiga qarab ikki turga ajratiladi:
1) metall yoki metallga uxshash minerallarga uxshash yoltiroqli minerallar. Popeney, perid kabi minerallar kiritiladi.
2) nometall yoltiroqlik xususiyatiga ega minerallar olmos singari minerallar. Miss, olmos, kaltsit, nefilin, slyuda, asbest va boshqalar.
Yaltiroqligi- mineralga tushgan yoruglik okimini orkaga kaytarish xususiyati. Mineralining yaltiroqligi uning sindirish ko`rsatikichga (p) bog`liqdir u quyidagicha bo`linadi:
A) olmosdek – kassiterit, sfalerit;
B) sadafdek – talk, slyuda;
V) shishadek – dala shpatlari, kaltsit;
G) yogdek – nefelin, kvarts (sinimida).

Minerallarning magnitligi - Anik magnitlik xususiyatiga ega bo`lgan minerallarning soni juda ozdir, shuning uchun ham u diagnostik belgi sifatida muhim ahamiyatga egadir. Magnitlik xususiyatini erkin aylanadigan magnit strelkasi yordami bilan tekshiriladigan mineral namunasini shu strelkaga yakinlashtirish yuli bilan aniqlanadi. Magnit strelkasi yordamida bilib bulmaydigan kuchsiz magnitlik xususiyatiga ega bo`lgan minerallarning soni ancha kup. Minerallarning boshqa xususiyatlariga radiofaolligi, xlorid kislotasining ta`siridagi reaktsiyasi, (qaynash), ta`mi, xidi kiradi. Bu xususiyatlar xam minerallarni aniqlashda diagnostik belgi sifatida urganuvchiga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Qurbanov A.S. «Geologiya» T. 1992.
2. Qodirov M.X., Shoraxmedov Sh.Sh. «Geologiyadan amaliy mashg`ulatlar» T.1994.
3. Shoraxmedov Sh.Sh. «Umumiy va tarixiy geologiya» T. 1985.
4. Bullax A.G. «Grafika kristallov» M. Nedra. 1971.
5. Gushilevskiy S.A., Kirshon V.P. «Kristallografiya i mineralogiya»M. Vısshaya shkola 1972.
6. Qurbanov A.S., Akramxodjaev T. «Geologiyadan amaliy ishlar» T. 1989.