2-3 Маъруза: ҚЎЗҒалувчан тўҚималар физиологияси

Қўзғалиш
нинг
маҳаллий (ёки локал)
ва
тарқалувчан турлари
фарқланади.
Маҳаллий қўзғалишда ҳужайра мембранасининг юзасида озгина ўзгариш бўлади,
тарқалувчан қўзғалишда эса барча физиологик ўзгаришлар комплекси (қўзғалиш
импульси) асаб ёки мушак тўқимаси бўйлаб узатилади. Қўзғалувчанликни ўлчаш
учун поғона кучи, яъни тарқалувчан қўзғалиш пайдо бўлиши учун етарли бўлган
энг кам катталик аниқланади.
•
Поғона
катталиги
тўқиманинг
функционал
ҳолати
ва
қўзғатувчининг
хусусиятларига боғлиқдир. Поғона катталиги тўқиманинг функционал ҳолати ва
қўзғатувчининг хусусиятларига боғлиқ бўлади. Бунда ташқи муҳитнинг исталган
ўзгариши (электрик, иссиқлик, механик ва б.) қўзғатувчи бўлиши мумкин.
•
Лабиллик
— асаб ва мушак тўқимасида қўзғалиш жараёнининг кечиш тезлигидир
(лот. лабилис — ҳаракатчан). Лабиллик ёки функционал ҳаракатчанлик атамасини
1892 йилда Н. Е. Введенский илгари сурган.
•
Лабиллик тўқиманинг тезлик хоссаларини белгилайди.

---

---

•
Қўзғатувчи
омил –
қўзғалишни келтириб чиқарувчи ички 
ёки ташқи омил. 
Қўзғатувчи омиллар классификацияси 
1. Хоссасига кўра: 

Кимёвий
(кислота, ишқорлар), 

Осмотик омил
, 

Физикавий
(иссиқлик электрик, ёруғлик, товуш)

Биологик
(медиаторлар, гормонлар, микроорганизм, 
тирик организмлар);

---

Қўзғатувчи омиллар классификацияси
2. Адекватлигига кўра:

Адекват бўлган
- бу табиий шароитда ушбу тузилишга
таъсир қиладиган ва уни махсус мослаштирилган ва уларга
нисбатан сезгирлик жуда юқори бўлган стимуллардир
(масалан, кўзнинг тўр пардаси учун нур).
