2- мaвзу. Мукaммaл вa номукaммaл рaқобaт нaзaриялaри мукаммал рақобат тушунчаси мазмуни. Мукаммал рақобатнинг бозор модели шартлари

2- МAВЗУ. МУКAММAЛ ВA НОМУКAММAЛ РAҚОБAТ НAЗAРИЯЛAРИ
Мукаммал рақобат тушунчаси мазмуни. Мукаммал рақобатнинг бозор модели шартлари.
Монополистик рақобат. Монополияларнинг турлари ва иқтисодий асоси.
Э.Чемберлин (1899-1967) ва Ж.Робинсоннинг (1903-1983) монополистик рақобат назариялари. Табиий ва легал монополия.
Рақобатни, унинг вужудга келиши ва амал қилишидаги табиийлик, бу жараёнларга ташқи кучларнинг таъсир қилиш даражасидан келиб чиққан ҳолда икки асосий гуруҳга – мукаммал ва номукаммал рақобатга ажратиш мумкин.
Мукаммал рақобатнинг ягона кўриниши – соф ёки эркин рақобатдир. Соф рақобат гомоген маҳсулотнинг савдо-сотиғи билан шуғулланувчи кўплаб сотувчи ва харидорларнинг мавжудлиги билан тавсифланади.
1 . Мукаммал рақобат тушунчаси мазмуни. Мукаммал рақобатдаги бозор модели шартлари.
Соф рақобатли бозорда алоҳида корхоналар маҳсулот нархи устидан сезиларсиз назоратни амалга оширади. Чунки ҳар бир корхонада умумий ишлаб чиқариш ҳажми унча катта бўлмайди. Шу сабабли алоҳида корхонада ишлаб чиқаришнинг кўпайиши ёки камайиши умумий таклифга сезиларли таъсир кўрсатмайди.
Соф рақобат шароитида янги корхоналар тармоққа эркин кириши, тармоқда мавжуд бўлган корхоналар эса уни эркин ташлаб чиқиши мумкин. Хусусан янги корхоналарнинг пайдо бўлиши ва уларнинг рақобатли бозорда маҳсулотларини сотишга ҳуқуқий, технологик, молиявий ва бошқа жиддий иқтисодий тўсиқлар бўлмайди.
Мукаммал рақобатни тавсифловчи белгилар
бозор иштирокчилари (ҳам сотувчилар, ҳам харидорлар) сонининг аҳамиятли даражада кўп бўлиши;
иқтисодий ресурсларнинг ҳаракатчанлиги, улардан фойдаланишда ҳеч қандай чеклов ёки тўсиқларнинг мавжуд бўлмаслиги;
бозорга кириш ва ундан чиқишнинг эркинлиги;
сотувчиларнинг ўзаро мустақиллиги, улар хатти-ҳаракатининг бирбирига боғлиқ бўлмаслиги;
ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг бир хил кўринишда эканлиги;
ишлаб чиқарилган ва сотилган маҳсулот ҳажмида ишлаб чиқарувчилар улушининг аҳамиятли жиҳатдан фарқ қилмаслиги;