2- мавзу. Буғдой биологияси ва етиштириш технологияси

Буғдой узун кун ўсимлиги. Гуллаш узун кунда тезроқ бошланади, шунинг учун гуллаш даврида 14-16 соатли, кундузги кун талаб қилади. 8-соатли ёруғлик кунида буғдойнинг кўпчилик навлари ёруғлик босқичини ўтамайди ва бошоқланмайди.

• Буғдой узун кун ўсимлиги. Гуллаш узун кунда тезроқ бошланади, шунинг учун гуллаш даврида 14-16 соатли, кундузги кун талаб қилади. 8-соатли ёруғлик кунида буғдойнинг кўпчилик навлари ёруғлик босқичини ўтамайди ва бошоқланмайди.
• Иссиқликка талаби. Буғдой уруғи +1-3°С да униб чиқишни бошлайди, ҳаво ҳароратининг кўтарилиши билан уруғнинг униб чиқиши тезлашади. Найчалаш даврида 15-16°С талаб қилинади. Бошоқлаш ва гуллаш даврида +18-20°С ҳарорат етарли бўлади. Буғдой +40-42°С гача чидайди. Бу шароитларда қониқарли равишда чангланади. Пишиш даврида мақбул ҳарорат +22-30°С ҳисобланади. Кузги буғдой 1800-2100°С фойдали ҳарорат талаб қилади.

Кузги буғдой қорнинг қалинлиги 20 см бўлганда -20-30°С совуқка чидайди. Ўзбекистонда доимо қор қалинлиги етарли эмас шунинг учун буғдой -14°С совуқликка чидайди. Лекин гуллаш ва доннинг тўлишиши даврида 1-2°С совуқ бўлса ҳам шикастланади.

• Кузги буғдой қорнинг қалинлиги 20 см бўлганда -20-30°С совуқка чидайди. Ўзбекистонда доимо қор қалинлиги етарли эмас шунинг учун буғдой -14°С совуқликка чидайди. Лекин гуллаш ва доннинг тўлишиши даврида 1-2°С совуқ бўлса ҳам шикастланади.

Кузги буғдойни eтиштириш технологияси

• Алмашлаб экишдаги ўрни. Ҳозирги вақтда Ўзбекистон "Ғалла" илмий ишлаб чиқариш бирлашмаси томонидан ишлаб чиқилган тажрибага кўpa буғдойни ўсиб турган, лекин пахтаси териб олинган ғўза орасига экиш усулини ҳам қўллаш мумкин. Кузги буғдойни лалми ерларнинг текислик ва дўнгли текислик зоналарда тоза шудгорга, ундан юқорироқ зоналарда тоза шудгордан ташқари, банд шудгорга экиш фойдали ҳисобланади.

Ерни ишлаш

• Кузги буғдой экиладиган ерларни ундан олдин шу майдонда қандай экин экилганлиги ва даланинг бегона ўтлардан қай даражада тозалигига қараб ишланади. Буғдойни оптимал муддатда экиш ва ерни яхши ишлаш учун олдин экиндан бўшаган майдонлар суғорилади. Tynpoқ етилгандан сўнг “Faллa" илмий ишлаб чиқариш бирлашмасининг тажрибаларига биноан