Didaktik
qarashlari:
Al-Xorazmiy bilish nazariyasiga muxim hissa qo’shdi. U birinchilardan bo’lib,
induktsiya, deduktsiya, sinov-kuzatish va sinov metodlariga asos soldi. U birinchi marta
insonlar o’rtasidagi munosabatlarni matematik shakllarda ifodaladi. Hindlarning o’nlik
raqamlari Xorazmiy tufayli «Arab raqamlari» nomi bilan butun dunyoga yoyildi. Xorazmiy
xindlarning falakiyot jadvallarini tahlil etib, «Xorazmiy ziji» nomi bilan mashxur astronomik
jadvallar tuzdi.
3.”Pedagogika tarixi” fani g’oyalarining kishilik jamiyati taraqqiyoti bilan o’zaro
aloqadorligi.
Ma’lumki, kishilik jamiyatining vujudga kelishi jarayonida inson ham biologik
jihatdan, ham ijtimoiy jihatdan takomillashib borgan. Dastlabki diniy e’tiqodlar, eng oddiy
ixtirolarning takomillashib borishi kabi holatlar inson ongining ham shakllanib borishiga turtki
bo’ldi. Bu jarayon minglab yillarni o’z ichiga olgan bo’lib, ana shu davrda inson ongi
shakllanishining asosi sifatida qabul qilingan xulq-odob qoidalari, ijtimoiy talablar yuzaga
kelgan. Ushbu talablar muayyan davrda yaratilgan yodgorliklarining asosiy mazmuni va
mohiyatini tashkil etadi.
4. So’fiylik ta’limotining ma’naviy hayotga ta’siri.
So’fiylik ta’limotida komil inson – bu
dono, oqil, pоk niyatli odamdir. Ular ilohiy poklik, nafosat, e’tiqod va tafakkur insoniyatni
balo-qazolardan asraydi, ularni avaylab asraydi, deb bilganlar. So’fiylar ana shu yo’l, – mana
shu haqiqat uchun intilganlar. Aslida esa, komil inson – bu ularning ideali, orzusi bo’lgan.
Ular ana shu komil inson, ma’rifatli inson ideali orqali johiliyat va nodonlikka, hirs va
ta’maga qarshi bel bog’laganlar.
5.Buxoro amirligi, qo’qon va xiva xonliklarida ta’lim-tarbiya.
XVII-XIX asrlarda О‘rta
Osiyoda bir nechta turdagi ta’lim muassasalari (
maktab
,
madrasa
,
qorixona
,
daloilxona,
otinoyilar maktab
lari) mavjud edi. Ayniqsa Qо‘qon, Toshkent, Buxoro kabi shaharlarda
ularning soni tez kо‘paygan. Maktablar boshlang‘ich ta’lim muassasasi hisoblanib, unda
bolalarga yozish va о‘qish о‘rgatilgan, din haqida dastlabki ma’lumotlar berilgan. Madrasalar
yuqori turuvchi о‘quv muassasasi hisoblangan,
qorixona
va
daloilxona (
«
Daloil al-xayrot
»)
quyi diniy xizmatchilarni tayyorlagan. XIX asrdagi Qо‘qon xonlari arxivlarida beklar va
xonlar saroylarida
sag‘ir
(yetim)lar uchun ochilgan maktablar haqidagi ma’lumotlar saqlanib
qolgan. Bunday maktablar davlat mablag‘lari hisobiga faoliyat yuritgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |