1Natural son tushinchasi

Lekin, to‘g‘ri burchakli parallelepiped eni va bo‘yining ko‘paytmasi (a • b) uning asosining yuziga teng (6- rasm). Shuning uchun, parallelepiped asosining yuzini - S va balandligini - H harflari bilan qayta belgilasak, unda to‘g‘ri burchakli parallelepiped hajmini topish uchun yangi formulaga ega bo‘lamiz:

V=S*H

Endi qirrasi 5 sm ga teng bo‘lgan kubning hajmini topaylik. Kub ham to‘g‘ri burchakli parallelepiped bo‘lgani uchun uning hajmi

5 * 5 • 5 = 125 (sm3) ga teng bo‘ladi.

Umumiy holda, qirrasi a ga teng bo‘lgan kubning hajmi

V = a3

formula bilan ifodalanadi (8- rasm).

24.3. Hajm o‘chov birliklari

24.3. Hajm o‘chov birliklari

Hajmlarni o‘lchash uchun millimetr kub (mm3), detsimetr kub (dm3), metr kub (m3), kilometr kub (km3) kabi o‘lchov birliklaridan foydalaniladi.

Suyuqliklar bilan ish ko‘rilganda 1 dm3 ni boshqacha litr (I) deb ham atashadi.

1 litr = 1 dm3

Endi hajm o‘lchov birliklari orasidagi ba'zi munosabatlarni aniqlaylik.

Ma'lumki, 1 m = 10 dm. Unda 1 m3 qirrasi 1 m (yoki 10 dm) bo‘lgan kub hajmiga teng bo‘ladi. Bu kub hajmini dm3 da ifodalaylik:

1 m3 = 1 m • 1 m • 1 m = 10 dm * 10 dm • 10 dm = 1000 dm3

Demak, 1 m3 = 1000 dm3.

Xuddi shunga o‘xshash,

1 dm3 = 1000 sm3, 1 m3 = 1 000 000 sm3, 1 km3 = 1 000 000 000 m3 ekanligini ham aniqlash mumkin.

Savollarga javob bering!

1. Ikki idishning sig‘imi (hajmi) qanday taqqoslanadi?

2. Hajm o‘lchov birligi sifatida nima olinadi?

3. Shaklning hajmini o‘lchash deganda nima tushuniladi?

4. Hajmning qanday o‘lchov birliklarini bilasiz?

5. To‘g‘ri burchakli parallelepiped hajmini hisoblash formulasini yozing.