№1–маъруза

Ёнғин ва портлашнинг сабаблари. 
Ёнғин келиб чиқишини асосий 
сабабларига қуйидагиларни мисол тариқасида келтиришимиз мумкин: 
тақиқланган жойларда чекиш, очиқ алангалардан фойдаланиш, ѐнғин 
хавфсизлиги бўйича технологик жараѐнларни бузиш ѐки уларга амал 
қилмаслик, материалларни сақлаш қоидаларига риоя қилмаслик, статик 
электр зарядларига қарши техник қурилмалардан фойдаланмаслик, 
атмосферанинг 
кучли 
зарядларидан 
ҳимояловчи 
қурилмалардан 
фойдаланмаслик (яшин вақтида 2 В дан 8 млн В кучланиш, 200000 А ток кучи 
миқдорида электр зарядлари ҳосил бўлиши мумкин), ички ѐнув 
двигателларини синаш ва улардан фойдаланиш қоидаларига риоя қилмаслик, 
электр жиҳозлари ва қурилмаларини нотўғри ўрнатиш ѐки уларни зўриқтириш, 
иситиш системаларидан нотўғри фойдаланиш, буғ қозонлари ва иссиқлик 
генераторларидаги автоматик қурилмаларнинг носозлиги ѐки уларнинг 

---

137 
нотўғри ўрнатилиши, ишлаб чиқариш бинолари ҳавоси таркибидаги газ, буғ 
ва чангларни меъѐрлаштирилмаганлиги ва ҳакоза. 
 Ёнғинни олдини олиш, материалларнинг ѐниш ва портлаш 
бўйича тавсифи. 
Ишлаб чиқаришдаги барча материаллар ѐниш хусусияти 
бўйича уч турга бўлинади: 
-ѐнмайдиган материаллар - ташқи ѐнғин манбаси таъсирида ѐнмайди; 
-қийин ѐнувчи материаллар - ташқи ѐнғин манбаси таъсирида ѐниб, 
манбанинг таъсири тўхтатилгач мустақил ѐнмайди; 
-ѐнувчи материаллар - ташқи ѐнғин манбасининг таъсири тўхтатилгандан 
сўнг ҳам мустақил ѐниш хусусиятига эга бўлади. 
Тез ѐнувчи ва ѐнувчи суюқликлар буғланиш натижасида портловчи 
аралашма муҳит ҳосил қилади. Бундан ташқари айрим чангларнинг ҳаво 
билан аралашмаси ҳам портлашга хавфли ҳисобланади. Улар ѐниш ва портлаш 
хавфлилиги бўйича портлашга хавфли (аэрозол ҳолатида) ҳамда ѐнишга хавфли 
(аэрогел) турларга бўлинади ва қуйидаги тўрт синфга ажратилади: